اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) یک اختلال روانی محسوب می‌شود که با ترس یا اضطراب شدید در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی مانند انجام مکالمات عمومی، شرکت در مراسم اجتماعی، مصاحبه‌های شغلی و یا حتی خرید کردن در فروشگاه‌ها همراه است.

افراد مبتلا به این اختلال، از انتقاد و نقدهای دیگران می‌ترسند و یا از اینکه در موقعیت‌های اجتماعی عملکرد نادرستی داشته باشند، شرمنده و هراسانند. در این مقاله با دکتر فرامرز ذاکری روانپزشک کودک و نوجوان همراه باشید.

اختلال اضطراب اجتماعی و نشانه های آن

افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، از انتقاد و نقدهای دیگران، شرمندگی و درست نبودن عملکردشان در موقعیت‌های اجتماعی، ترس زیادی، تجربه می‌کنند. این ترس و اضطراب ممکن است به اندازه‌ای شدید باشد که توانایی شرکت در فعالیت‌های اجتماعی را برای این افراد محدود کند.

نشانه‌ها و علائم اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• ترس شدید از مواجهه با افراد ناشناخته: کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است ترس و اضطراب شدیدی در مواجهه با افراد ناشناخته داشته باشند و از مکالمه و برقراری ارتباط با آن‌ها اجتناب کنند. در این شرایط، شما باید آن ها را با یک روانپزشک کودک و نوجوان آشنا نمایید.
• اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی: افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تمایل دارند تا از موقعیت‌های اجتماعی مانند جشن‌ها، جلسات کاری، مراسم عروسی یا حتی فعالیت‌های عادی مانند خرید در فروشگاه‌ها اجتناب کنند.
• نگرانی مداوم در مورد عملکرد در مواقع اجتماعی: افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است به طور مداوم در مورد عملکرد خود در مواقع اجتماعی نگرانی داشته باشند و از نظرات منفی دیگران هراسناک باشند.
• علائم جسمی: این افراد ممکن است در موقعیت‌های خاص، علائم جسمانی مانند تعریق بیش از حد، لرزش، تپش قلب، احساس عصبی بودن و تنگی نفس را تجربه کنند.
• تأثیر منفی بر زندگی روزمره: اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند تأثیرات منفی بر روابط اجتماعی، شغلی و زندگی روزمره داشته باشد و باعث ایجاد مشکلات جدی در زندگی افراد شود.
• اجتناب از عملکردهای اجتماعی مهم: افراد ممکن است از فعالیت‌های اجتماعی مهم مانند مصاحبه‌های شغلی، ارائه‌های عمومی یا ارتباط با افراد دیگر در موقعیت‌های حرفه‌ای اجتناب کنند.

اگر شخصی را می‌شناسید از اختلال اضطراب اجتماعی رنج می‌برد، مشاوره با یک روانپزشک متخصص اختلال اضطراب اجتماعی در تشخیص دقیق و کمک به درمان این اختلال توصیه می‌شود.

تأثیر اختلال اضطراب اجتماعی بر زندگی روزمره

اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند تأثیر بدی در زندگی روزمره افراد بگذارد. این اختلال نه تنها تأثیرات روانی بلکه فیزیکی و اجتماعی نیز بر زندگی روزمره دارد. در زیر موارد تأثیر اختلال اضطراب اجتماعی بر زندگی روزمره ذکر شده است:

• محدودیت در ارتباطات اجتماعی: افراد مبتلا به این اختلال ممکن است از ارتباطات اجتماعی بهره کمی ببرند یا از شرکت در فعالیت‌های گروهی اجتناب کنند. این محدودیت می‌تواند باعث ایجاد انزوا و ایزوله‌شدن این افراد از جوامع و گروه‌های اجتماعی شود و اختلال اضطراب جدایی کودکان نیز می تواند یکی از مشکلاتی باشد که در این زمینه ایجاد می شود.
• تأثیر بر روابط خانواده و دوستان: اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است تأثیر منفی بر روابط خانواده و دوستان داشته باشد. این ترس و اضطراب ممکن است باعث کاهش شرکت در مراسم و رویدادهای خانوادگی و دوستانه شود.
• تأثیر بر تحصیل و شغل: افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است مشکلات جدی در تحصیل یا حرفه‌ خود داشته باشند. ترس از مصاحبه‌های شغلی، ارائه‌های عمومی و تعامل با همکاران می‌تواند مانع از پیشرفت شغلی و تحصیلی شود.
• تأثیر بر سلامت فیزیکی: اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است باعث افزایش تنش و استرس فیزیکی شود که می‌تواند به عوارضی مانند سردردها، درد عضلات، مشکلات گوارشی و دیگر مشکلات جسمی منجر شود.
• کاهش کیفیت زندگی: این اختلال می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی کمک کند. از آنجا که افراد ممکن است از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی لذت نبرند، زندگی روزمره آن‌ها کم‌رنگ‌ می‌شود.
• کاهش اعتماد به نفس: تجربه مکرر ترس و اضطراب در کودکان می‌تواند به کمبود اعتماد به نفس افراد بیانجامد و باعث شود آن‌ها از خود مطمئن نباشند و احساس شرم و عدم توانایی کنند.
• استراتژی‌های کنترلی ناسالم: برخی از افراد ممکن است به استفاده از استراتژی‌های کنترلی ناسالم مانند مصرف مواد مخدر یا الکل روی آورند تا از اضطراب فرار کنند که می‌تواند آسیب‌رسان باشد.

اختلال اضطراب اجتماعی یک اختلال قابل درمان است و می‌تواند از طریق مشاوره با متخصص روانپزشک و اختلال اضطراب اجتماعی و راه‌های درمان مانند تراپی مدیریت شود. در نتیجه، بهبود در کیفیت زندگی و توانایی در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی را فراهم کند. در صورتی که بیمار کودک و یا نوجوان باشد، مراجعه به مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری و برخورداری از خدمات روانپزشکی کودک و نوجوان توصیه می‌شود.

علل و عوامل اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی یک اختلال پیچیده است که به عوامل متعددی برمی‌گردد. علت‌ها و عوامل خطری که ممکن است به ایجاد این اختلال منجر شوند، عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان داده است که اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند ارثی باشد. اگر فرزندان یا خانواده نزدیک دارای این اختلال باشند، احتمال ابتلا به آن افزایش می‌یابد.
• عوامل مغزی: تغییرات در ساختار و عملکرد مغز می‌تواند در بیماری نقش داشته باشند. برای مثال، فعالیت ناپایدار در مناطق مغزی مشخص که با شناخت اجتماعی و ترس از انتقادهای دیگران مرتبط هستند، ممکن است در افراد مبتلا به این اختلال وجود داشته باشد.
• تجربیات دوران کودکی: تجربیات منفی و ترسناک در دوران کودکی، به خصوص در مواجهه با انتقاد از طرف خانواده یا همسالان، می‌توانند اختلال اضطراب اجتماعی را تشدید کنند.
• فشارهای اجتماعی: فشارهای اجتماعی مانند فشار اجتماعی برای تطبیق با انتظارات اجتماعی و تنوع فرهنگی می‌توانند به افزایش عدم تمرکز کودکان منجر شوند. یکی از جدیدترین و کارآمدترین شیوه برای بر طرف کردن این مشکل، درمان عدم تمرکز کودکان با نوروفیدبک است.
• تجربه تراوش اجتماعی: تجربه وقوع حوادث ناراحت کننده و تراوش اجتماعی می‌تواند به ایجاد این اختلال کمک کند. برای مثال، تجربه تحمل انتقاد از طرف دیگران یا تجربه تحقیر عمومی در مواقع اجتماعی از این موارد است.
• عوامل فرهنگی: فرهنگ و محیط اجتماعی می‌توانند تأثیر گذار باشند. در برخی فرهنگ‌ها، فشارهای اجتماعی برای انطباق با انتظارات جامعه ممکن است بیشتر باشد و این می‌تواند به افزایش اختلال اضطراب اجتماعی منجر شود.
• تجربه اضطراب در گذشته: افرادی که تجربه اضطراب یا اختلال‌های دیگر را در گذشته داشته‌اند، احتمال ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بیشتری دارند.
• مواد مخدر: مصرف مواد مخدر یا الکل به عنوان راهی برای کاهش اضطراب اجتماعی ممکن است به تشدید این اختلال منجر شود.

ترکیب این عوامل و عوامل خطر ممکن است در هر فرد متفاوت باشد و به علتی خاص باشد. معمولاً اختلال اضطراب اجتماعی نتیجه ترکیب متعددی از این عوامل است و برای تشخیص دقیق و درمان مؤثر، مشاوره تخصصی و ارزیابی معنوی توسط یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک توصیه می‌شود.

تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی

شخصی که ممکن است از اختلال اضطراب اجتماعی رنج ببرد، نیاز به تشخیص دقیق دارد تا بتواند درمان مناسبی دریافت کند. تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی توسط متخصصان روانپزشکی و روانشناسی انجام می‌شود و از مجموعه روش‌ها و ابزارهای مختلفی برای این منظور استفاده می‌شود. در زیر برخی از روش‌ها و ابزارهای تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی ذکر شده است:

• معاینه بالینی: جلسه بالینی با یک متخصص روانپزشکی یا روانشناس می‌تواند ابزاری مهم برای تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی باشد. در این مصاحبه، متخصص از فرد سوالات مربوط به تاریخچه تجربیات اجتماعی و علائم اضطرابی پرسش می‌کند.
• پرسش‌نامه‌ها و اسکرین‌ها: برخی پرسش‌نامه‌ها و اسکرین‌ها به عنوان ابزارهای معیاری برای ارزیابی اختلال اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پرسش‌نامه‌ها سوالات متعددی دارند که به افراد کمک می‌کنند تا درجه اضطراب اجتماعی خود را ارزیابی کنند.
• مشاهده و بررسی رفتارها: روانپزشک یا روانشناس می‌توانند از مشاهده رفتارها و واکنش‌های افراد در مواقع اجتماعی برای تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی استفاده کنند. این مشاهدات می‌توانند به تشخیص دقیق‌تر و درک بهتری از وضعیت فرد کمک کنند.
• تست‌های فیزیولوژیک: برخی تست‌های فیزیولوژیک مانند اندازه‌گیری ضربان قلب، فشار خون و تعریق در مواقع اجتماعی ممکن است برای ارزیابی سطح اضطراب در فرد مورد استفاده قرار گیرند.
• تمرین‌های مواجهه: این تمرین‌ها به افراد کمک می‌کنند تا به تدریج با مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی ترسناک مثل مصاحبه‌های شغلی یا ارائه‌های عمومی، تحمل بهتری از اضطراب اجتماعی بسازند.

تشخیص اختلالات خلقی کودکان هم نیاز به توجه دقیق به علائم و تجربیات فرد دارد و بهتر است توسط یک متخصص روانپزشکی یا روانشناسی انجام شود. پس از تشخیص، برنامه درمانی مناسبی ارائه می‌شود تا به آنها کمک شود با اضطراب اجتماعی مقابله کنند و بهبود پیدا کنند.

مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری، در کمترین زمان آرامش را در مسیر سلامت روان برای شما به ارمغان می آورد.

معالجه و درمان اختلال اضطراب اجتماعی

معالجه و درمان اختلال اضطراب اجتماعی کودکان معمولاً توسط بهترین روانپزشک کودک انجام می‌شود. درمان این اختلال ممکن است به صورت فردی یا گاهی اوقات گروهی انجام شود و شامل مراحل زیر باشد:

ارزیابی اولیه: ابتدا، یک ارزیابی دقیق از وضعیت فرد انجام می‌شود تا تشخیص دقیقی از اختلال اضطراب اجتماعی گرفته شود. این ارزیابی شامل مصاحبه‌های بالینی، پرسش‌نامه‌ها و بررسی تاریخچه تجربیات اجتماعی فرد است.

تراپی مشاهده‌مدار (CBT): تراپی مشاهده‌مدار یکی از روش‌های مؤثرترین در درمان اختلال اضطراب اجتماعی است. در این روش، فرد با روانپزشک یا روانشناس کار می‌کند تا مهارت‌های جدیدی برای مقابله با ترس و اضطراب اجتماعی یاد بگیرد. این مهارت‌ها شامل تفکر مثبت، تغییر اندیشه‌های منفی، تمرین‌های مواجهه، و آموزش مهارت‌های اجتماعی مثل مهارت‌های گفتاری و بدن‌زبان می‌شوند.

داروها: در برخی موارد، داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی ممکن است به تسکین علائم اختلال اضطراب اجتماعی کمک کنند. این داروها توسط یک متخصص روانپزشک تجویز می‌شوند و ممکن است در ترکیب با تراپی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

rTMS: یک روش درمانی غیر دارویی با نام آر تی ام اس  وجود دارد که در برخی اختلالات روانی و عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنیک در علوم پزشکی و روانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از تحریک مغناطیسی جهت تغییر فعالیت مغز استفاده می‌کند.

در این روش، یک دستگاه تحریک مغناطیسی به مغز فرد متصل می‌شود و میدان مغناطیسی تولید می‌کند که به ناحیه‌های خاصی از مغز اعمال می‌شود. این تحریک می‌تواند به تعادل فعالیت مغز کمک کند و در برخی موارد به تغییر الگوهای فعالیت مغزی که با اختلالات روانی مرتبط هستند، منجر شود. مهم است که rTMS توسط متخصص در زمینه روانپزشکی نوروفیدبک انجام شود.

تراپی گروهی: شرکت در تراپی گروهی با افراد دیگری که از اختلال اضطراب اجتماعی رنج می‌برند، می‌تواند در تقویت مهارت‌های اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس مفید باشد. این تراپی ممکن است افراد را به اشتراک گذاری تجربیات خود و یادگیری از تجربیات دیگران تشویق کند. شما با مراجعه به متخصص اعصاب و روان می توانید در کمترین زمان ممکن مشکلات موجود را حل نمایید.

تمرین‌های مهارت‌های اجتماعی: افراد ممکن است به تمرین مهارت‌های اجتماعی مثل مهارت‌های گفتاری، بدن‌زبان و مدیریت ترس از نقدهای دیگران نیاز داشته باشند.

آموزش خودآگاهی و مدیریت استرس: آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس و توانایی درک و کنترل افکار و احساسات نیز می‌تواند به درمان استرس کودکان کمک کند.

درمان اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است طولانی مدت باشد و نیاز به تعهد و صبر داشته باشد. مهمترین نکته این است که درمان توسط یک تیم متخصص انجام شود و فرد به تعهد به مراجعات مکرر با متخصص خود اهمیت بدهد.

مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری مرجعی برای رها شدن از استرس و نگرانی است. با مراجعه به این مرکز شما کلید زندگی شاد و سالم را در دست خواهید داشت.

پیشگیری و مدیریت اختلال اضطراب اجتماعی

پیشگیری و مدیریت اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند به تسهیل زندگی روزمره و کاهش عوارض این اختلال کمک کند. در ادامه، مشاوره‌ها و راهکارهایی برای پیشگیری و مدیریت اختلال اضطراب اجتماعی آورده شده است:

• آگاهی از علائم و عوامل خطر: اولین گام در مدیریت اختلال اضطراب اجتماعی، آگاهی از علائم و عوامل خطر مرتبط با آن است. با شناخت این علائم و عوامل، می‌توانید به موقع تشخیص دهید که آیا نیاز به درمان دارید یا خیر؟
• مشاوره و معالجه معنوی: اگر احساس می‌کنید که دچار اختلال اضطراب اجتماعی هستید یا از علائم آن رنج می‌برید، بهتر است با یک متخصص روانپزشکی یا روانشناس مشاوره کنید. معالجه و درمان معنوی می‌تواند به شما کمک کند تا مهارت‌های مقابله با اضطراب اجتماعی را یاد بگیرید و عوامل ناشی از این اختلال را مدیریت کنید.
• مهارت‌های اجتماعی: آموزش و تقویت مهارت‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش اضطراب اجتماعی کمک کند. این مهارت‌ها شامل مهارت‌های گفتاری، بدن‌زبان، مهارت‌های شنیداری و ارتباطات می‌شوند. ترکیب تمرین‌های مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی و تمرین‌های مهارت‌های اجتماعی می‌تواند مفید باشد.
• تمرین‌های مواجهه: تمرین مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی ترسناک و استرس‌زا می‌تواند به تقویت تحمل اضطراب و افزایش اعتماد به نفس کمک کند. با تدریج و تحت نظر متخصص، می‌توانید به مواجهه با ترس‌های اجتماعی بپردازید.
• مدیریت استرس: یادگیری تکنیک‌های مدیریت اضطراب و استرس می‌تواند به کاهش اضطراب اجتماعی کمک کند. تکنیک‌های تنفس عمیق، مدیتیشن، و یوگا می‌توانند به تشدید استرس و اضطراب مؤثر باشند.
• مراقبت از سلامت عمومی: مراقبت از سلامت عمومی شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم، خواب کافی، و مدیریت وقت برای استراحت است. این عوامل می‌توانند به تقویت مقاومت نفس در برابر اضطراب اجتماعی کمک کنند.
• حمایت از خود: افزایش اعتماد به نفس و بهبود تصور از خود می‌تواند به مدیریت اضطراب اجتماعی کمک کند. به خود ارزشیابی مثبت داشته و به خود به عنوان یک فرد کامل و ارزشمند اعتماد کنید.
• استفاده از منابع مفید: منابعی مثل کتب و منابع آموزشی در مورد مقابله با اضطراب اجتماعی و پشتیبانی از گروه‌های حمایتی می‌توانند به شما در مدیریت این اختلال کمک کنند.

یادگیری مهارت‌های مقابله با اضطراب اجتماعی و پیگیری درمان معنوی اگر لازم باشد، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش تأثیرات این اختلال کمک کند. همچنین، در صورتی که شما یا کسی که می‌شناسید از اختلال اضطراب اجتماعی رنج می‌برد، مهم است که حمایت اجتماعی و حمایت از مشاوره و درمان را تشویق کنید.