آنچه در این مقاله می خوانید:
اختلال استرس پس از سانحه یا Post-traumatic stress disorder که از آن بهعنوان PTSD هم یاد میشه، در واقع یک نوع وضعیت سلامت روان هست که بعضی از افراد بعد از تجربه مستقیم یا مشاهده و یا تهدید یک اتفاق آسیبزا و وحشتناک به اون مبتلا میشن. در علم روانشناسی به این اختلال سلامت روان، اختلال PTSD گفته میشه.
اتفاقهایی که باعث بروز این اختلال میشن،شامل جنگ، جنایت، آتشسوزی، تصادف، مرگ یکی از عزیزان یا سوءاستفاده جنسی هستن. طبق آمار دست آمده، بین ۷ تا ۸ درصد از مردم جهان، درگیر اختلال استرس پس از سانحه (PTSD ) هستن و زنان رو، این اتفاقات بیشتر از مردان تحتتأثیر قرار میده.
اکثر افرادی که با رویدادهای آسیبزای جسمی یا عاطفی مواجه میشن، باگذشت زمان و مراقبت از خود معمولاً اختلال از بین میره.
بعضی دیگه از افراد تا مدت زیادی درگیر افکار و احساسات شدید و مزاحم مرتبط با اون اتفاق هستن و این مسئله در عملکرد روزانه شون اختلال ایجاد می کنه.
عوارض اختلال اضطراب پس از سانحه ممکنه حدود چند هفته یا چند ماه بعد از حادثه خودش رو نشان بده. اما گاهی اوقات ممکنه تا سالها بعد بروز نکنه. این عوارض میتونن مشکلات زیادی در موقعیتهای اجتماعی، کاری و روابط ایجاد کنن و همچنین باعث اختلال در توانایی افراد برای انجام کارهای روزمره بشن.
از عوارض اختلال استرس بعد از سانحه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بهطورکلی علائم اختلال اضطراب پس از سانحه رو به چهار دسته تقسیم میکنیم و ممکنه در طول زمان تغییر کنن یا از فردی به فرد دیگه متفاوت باشن:
این علائم در ابتدا طبیعی هستن و معمولاً در طول سه ماه بهخودیخود از بین میرن. ولی اگه این علائم به مدت یک ماه مداوم ادامه پیدا کنن و اونقدر شدید باشن که در روابط یا کار فرد اختلال ایجاد کنن، بهعنوان اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) در نظر گرفته میشن.
علائم PTSD در کودکان و نوجوانان ممکنه با بزرگسالان تفاوت داشته باشه. اونها به هر نوع آسیب جسمی یا روحی واکنشهای شدیدتری نشون میدن. بعضی از علائم رایج در کودکان زیر شش سال عبارتاند از:
کودکان و نوجوانان ممکنه احساس گناه کنن و فکر کنن که میتونستن از آسیب یا مرگ بقیه جلوگیری کنن، یا ممکنه حس انتقام داشته باشن. درک علائم و احساسات برای درمان اختلال استرس پس از سانحه در کودکان خیلی اهمیت زیادی داره.
بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب اجتماعی +نشانه ها، علل و راهکارهای درمان
هنوز دلیل دقیق اینکه چرا بعضی افراد بعد از تجربه تروما دچار اختلال پی تی اس دی میشن، مشخص نیست؛ ولی به نظر میرسه که وراثت و محیط و ترکیب اونها در احتمال ابتلای افراد به این اختلال نقش دارن. عوامل محیطی مثل داشتن تجربههای استرسزای متعدد، حمایت اجتماعی کم و داشتن سابقه اختلالات خلقی در ابتلا به این اختلال نقش دارن.
وراثت هم یکی از علتهای اختلال اضطراب و از فاکتورهای خطر مؤثر در بروز اختلال استرس پس از سانحه هست؛ برای مثال ممکنه فردی بهصورت ژنتیکی سطح بیشتری از اضطراب رو تجربه کنه یا بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی باشه.
علاوه بر این موارد به نظر میرسه ساختار مغز افرادی که دچار این اختلال میشن، متفاوته. برای مثال ساختار هیپوکامپ که در پردازش احساسات و خاطرات نقش دارن، در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه متفاوت هست. همچنین به نظر میرسه میزان هورمونهایی که مغز این افراد در پاسخ به شرایط استرس در بدن آزاد میکنه، با افراد عادی متفاوت هست.
برای تشخیص علائم اختلال اضطراب پس از سانحه لازمه که یک معاینه جسمی و ارزیابی روانشناختی توسط یک متخصص روانپزشک خوب انجام بشه. این ارزیابی معمولاً شامل بررسی نشانههای روحی و روانی حادثه هست که در صورت نیاز در طول چند جلسه انجام میشه.
برای تشخیص دقیق اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD، متخصصان یک فرایند جامع رو دنبال می کنن که شامل چندین مرحله است:
در طول ارزیابی اولیه، پزشک ممکنه یک معاینه فیزیکی برای رد هر گونه شرایط پزشکی زمینهای که میتونه به علائم کمک کنه، انجام بده.
انجمن روانپزشکی آمریکا معیار های مشخصی برای تشخیص اختلال استرس بعد از سانحه در نظر گرفته که معمولا پس از یک تجربه تروماتیک رخ می دهد. این معیارها، مجموعهای از دستورالعملهایی رو ارائه میدن که پزشکان برای تعیین اینکه آیا فرد معیارهای تشخیصی PTSD رو داره یا خیر، استفاده میشه. این معیارها شامل قرارگرفتن در معرض یک اتفاق آسیبزا، مدتزمان علائم و وجود علائم خاص مثل افکار مزاحم، رفتارهای اجتنابی، خلق منفی و تغییرات در برانگیختگی و واکنش هست.
برای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه لازمه به یک متخصص روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنین. برای رواندرمانی، روانشناس و برای دارودرمانی نیاز به مراجعه به روانپزشک هست. شما میتوانید از طریق سایت دکتر ذاکری با پزشکان روانشناس یا روانپزشک بهصورت حضوری، تلفنی یا آنلاین در ارتباط باشین.
درمان اختلال استرس پس از سانحه باعث میشه مجدداً یک حس کنترل در زندگی خودتون به دست بیارین. درمان اصلی، رواندرمانی هست، اما همچنین می تونه شامل دارو نیز باشه. ترکیب این روشهای درمانی به بهبود علائم شما از طریق این موارد کمک می کنه:
چندین نوع رواندرمانی که به اون گفتگو درمانی نیز گفته میشه، ممکنه برای درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به PTSD استفاده بشه. بعضی از انواع رواندرمانی مورداستفاده در درمان PTSD که موثرترین درمان ptsd هستن ،عبارتاند از:
درمانگر می تونه در پیشرفت مهارتهای مدیریت استرس به شما کمک کنه تا توانایی مقابله با شرایط استرسزا در زندگی رو یاد بگیرین.
همه این رویکردها می تونن به شما کمک کنن بعد از یک واقعه، کنترل ترس پایدار رو به دست بیارین. شما و روانشناس می تونین در مورد اینکه کدوم نوع روش درمانی یا ترکیبی از درمانها به بهترین وجه نیازهای شما رو برآورده می کنن، بحث کنین.
ممکنه درمان فردی، گروهدرمانی یا هر دو رو امتحان کنین. گروهدرمانی می تونه راهی برای ارتباط با افرادی باتجربههای مشابه رو براتون باز کنه.
بیشتر بخوانید: حمله پانیک چیست؟ علائم، تشخیص و روش های درمان
بعضی از داروهای رایج اختلال استرس پس از سانحه که میشه گفت موثرترین درمان ptsd هستن ، شامل موارد زیر است:
هشدار: دقت داشته باشین که هیچ کدوم از داروهای آرامبخش و ضداضطراب رو نمیتونین و نباید بدون تجویز پزشک مصرف کنین. اگه فکر میکنین دچار اختلال اضطراب بعد از واقعه هستین و این مسئله در زندگی شما مشکلی ایجاد کرده، به روانپزشک مجرب و خوب، مراجعه کنین تا در صورت نیاز برای شما دارو تجویز کنن.
برگشت از اختلال پی تی اس دی میتونه زمانبر باشه. ممکنه مدتی طول بکشه تا اونچیزی که اتفاق افتاده، قبول کنین یا یاد بگیرین که با اون زندگی کنین. اگه فردی فوت کرده یا چیزی رو که براتون ارزش داشته از دست دادین، ممکنه نیاز به داغداری داشته باشین. سعی نکنین برای اینکه فوری احساستون بهتر کنین به خودتون فشار بیارین.
پس از اختلال پی تی اس دی شاید بخواین از چیزایی که حادثه رو یادآوری میکنن، و صحبت در مورد اتفاق دوری کنین. اما تحقیقات نشون داده که صحبت در مورد حادثه و احساساتتون میتونه به شما کمک کنه که مقاومتر بشین. ثابت شده، دوری از خاطرات و احساسات باعث بدتر شدن حال افراد میشه.
صحبت با سایر افرادی که اختلال پی تی اس دی مشابه یا تجربیات مشابه داشتن، ممکنه کمکتون کنه. بااینحال، افراد به شیوههای مختلف نسبت به حوادث یکسان واکنش نشان میدن و یا با اون کنار میان. سعی کنید که روند بهبود خودتون رو با افراد دیگه مقایسه نکنین. اگه احساس میکنین که قادر به حمایت از افرادی هستین که تحتتأثیر حادثه قرارگرفتن، این موضوع همچنین میتونه کمککننده باشه.
درخواست پشتیبانی از دوستان، خانواده یا سایر افراد که به اونها اعتماد دارین میتونه کمککننده باشه که با شرایط پس از اختلال پی تی اس دی بهتر کنار بیاین. علاوه بر ارائه حمایت عاطفی، اونها ممکنه بتونن در انجام وظایف عملی به شما کمک کنن، یا وقت بزارن و با شما امور «معمول» رو انجام بدهند.
ثابت شده که در کنار دیگران بودن، احتمال تجربه مشکلات مربوط بهسلامت روان رو پس از مواجهه با اختلال پی تی اس دی کاهش میده. ممکنه این کار امکانپذیر نباشه، اما اگه تنها زندگی میکنین، شاید بخواین امکان زندگی با خانواده یا دوست صمیمی رو پس از مواجهه با اختلال پی تی اس دی بررسی کنین. اگه چنین کاری ممکن نیست، سعی کنین وقت بیشتری رو در کنار افرادی که به شما نزدیک هستن بگذرونین یا بهصورت تلفنی یا تماس تصویری با اونها در ارتباط باشین.
سعی کنین تا جایی که میتونین، روال معمول قبل از وقوع اختلال پی تی اس دی رو حفظ کنین، حتی اگه دشوار باشه. شاید بعد از حادثه متوجه شدین که عادتهای غذایی و ورزش شما تغییر میکنن، و خوابیدن براتون سخت میشه. سعی کنین به طور منظم غذا بخورین و ورزش کنین و خواب کافی داشته باشین. منابع ما درباره خواب خوبرو بررسی کنین و اطلاعات بیشتر به دست بیارین.
برای بعضی از افراد که دچار مشکل هستن مشورت با پزشک عمومی مفید هست. بهطورکلی، مراجعه به متخصص سلامت روان در ماه اول پس از اختلال پی تی اس دی مفید نخواهد بود، مگراون که پزشک عمومی شما به دلیل شدت علائم چنین کاری رو توصیه کنن.
در چند ماه اول پس از اختلال پی تی اس دی، ممکنه بخواین احساسات خودتون رو در طول زمان زیر نظر داشته باشین. اگه احساس میکنین که در حال بهبود نیستین، یا احساس میکنین که حالتون بدتر شده، باید با پزشک عمومی خودتون مشورت کنین.
اگر در هنگام انجام کار اختلال پی تی اس دی تجربه کردین، ممکنه محل کار شما دارای سیستمهای حمایتی برای کمک به شما باشه. اگه خارج از محیط کار اختلال پی تی اس دی تجربه کردین، شاید بخواین موضوع رو به کارفرمای خودتون اطلاع بدین تا از شما حمایت کنه. میتونین خیلی ساده حادثهای رو که براتون رخداده تعریف کنین تا از حالوروز شما باخبر باشن.
میتونین از اونها درخواست کنین که تغییراتی در نحوه کار شما ایجاد کنن، تا در معرض فشار روانی (استرس) شدید بیشتر قرار نگیرین، یا در ساعات کاری تون تغییر بدن.
پس از اختلال پی تی اس دی، احتمال وقوع سانحه برای افراد زیاد میشه. در اطراف خانه و هنگام رانندگی احتیاط کنین. سعی کنین که از الکل یا مواد مخدر غیرمجاز بهعنوان یکی از راهکارهای تحمل شرایط پس از اختلال پی تی اس دی استفاده نکنین. هرچند که ممکنه که این مواد حال شما رو در کوتاهمدت بهتر کنن، اما در درازمدت به روند بهبود شما کمک نخواهند کرد.
پس از تجربه اختلال پی تی اس دی، تماشا یا خواندن زیاد در مورد اون در رسانههای اجتماعی یا اخبار، وسوسهکننده خواهد بود. این موضوع، بهخصوص در مورد حوادث برجستهتر مثل حملات تروریستی یا بلایای طبیعی بیشتر صدق میکنه. بااینحال، بهتره که از تماشاکردن، گوشدادن یا خواندن اخبار مربوط به حادثه در رسانهها دوری کنین، بهخصوص اگه با انجام این کارها دچار پریشانی میشوید.
بیشتر بخوانید: حمله پانیک چیست؟ علائم، تشخیص و روش های درمان
هیچ راه قطعی برای جلوگیری از اختلال استرس پس از سانحه وجود نداره، اما اقداماتی وجود داره که میتونین برای کاهش خطر ابتلا به اون انجام بدین:
راههای پیشگیری از اختلال استرس پس از سانحه PTSD
صحبت با یک متخصص سلامت روان دراسرعوقت میتونه به شما در تحلیل تجربه خودتون و کاهش خطر ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمک کنه.
این مواد میتونن علائم ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه رو بدتر کنن.
بهاندازه کافی بخوابین، غذای سالم بخورین و به طور منظم ورزش کنین.
تکنیکهایی مثل یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق میتونن به کاهش اضطراب و استرس کمک کنن.
تکنیکهای مدیریت استرس مثل تنفس عمیق، مدیتیشن و ورزش میتونن به شما در مقابله با رویدادهای استرسزا و کاهش خطر ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمک کنن.
صحبت با دوستان، خانواده یا یک گروه حمایتی میتونن به شما در تحلیل تجربیات خودتون و مقابله با اختلال استرس پس از سانحه کمک کنه.
سعی کنین از قرارگرفتن در معرض رویدادهایی که میتونن شما رو به یاد تجربه آسیبزای خودتون بندازن، خودداری کنین.
درمانهای مؤثری مثل درمان شناختی رفتاری( CBT) برای اختلال استرس پس از سانحه وجود داره. دریافت کمک و حمایت بهموقع و سریع میتونه غلبه بر اون رو آسونتر کنه. تنها راه برای رهایی از این شرایط، پذیرش اون بهعنوان بخشی از گذشته خودتونه. این فرایند با راهنمایی و حمایت یک درمانگر و متخصص باتجربه و ماهر میتونه بسیار آسونتر باشه.
شما می توانید جهت دریافت مشاوره و درمان اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD با متخصصان روان درمانی و روانپزشکی ما در مطب دکتر فرامرز ذاکری در ارتباط باشید.
شماره های تماس: ۰۲۱۲۲۲۶۰۰۶۷ – ۰۲۱۲۲۲۶۰۰۶۸