همه افراد اضطراب را در هر سن و موقعیتی تجربه می‌کنند و در برخی مواقع ممکن است سبب کاهش کارآیی و عملکرد فرد گردد. بسیار دیده شده که یک کودک در شرایطی قرار می‌گیرد که موقعیت‌های حتی ساده نیز او را مضطرب کرده و همین موضوع او را از داشتن کارآیی مناسب در ارتباطات اجتماعی باز‌می‌دارد.

برای چنین کودکانی، حضور در بین همسالان و یا در وضعیتی که نیاز به ابراز وجود و بیان قابلیت‌ها دارند، مشکل‌ساز می‌گردد. البته بسیار طبیعی است که کودکی در شرایطی مانند مکان‌های جدید یا رویارویی با افراد جدید دچار اضطراب شود؛ کما اینکه مانند هر موضوعی که ممکن است در ظاهر چالش‌برانگیز جلوه کند اما در واقع طبیعی است، وجود اضطراب در کودکان و نوجوانان نیز تاحدودی طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است.

اما موضوع بر سر آن است که گاهی وجود اضطراب عملکرد فرد را مختل کرده و غیرقابل کنترل می‌گردد که قطعاً این وضعیت در کودکان به دلیل نداشتن مهارت‌های خودکنترلی، بیشتر نمایان می‌شود. این حالت را اختلال اضطراب می‌نامیم و برای جلوگیری از ایجاد عوارض مخرب آن می‌بایست اقدامات لازم را انجام دهیم.

در این مقاله مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری قصد دارد به تعریف اضطراب در کودکان پرداخته و با بررسی آن، راهکارهای مورد نیاز را مطرح نموده و بهترین روانشناس کودک را به شما معرفی کنیم.

اختلال اضطراب در کودکان

بروز احساس نگرانی و اضطراب در کودکان، اگر هرازگاهی در شرایط و موقعیت‌های جدید اتفاق بیفتد، طبیعی است؛ به عنوان مثال زمانی که یک کودک برای اولین بار به مدرسه می‌رود، یا جابجایی منزل و رفتن به منطقه‌ای جدید و ناآشنا. اما در برخی کودکان، اضطراب هر روز رخ داده و بر ذهن و رفتار آن‌ها تأثیر می‌گذارد، به گونه‌ای که در فعالیت‌های کودک مشکل ایجاد کرده و او را از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی مانند مدرسه هراسان می‌سازد.

بچه‌های مضطرب اغلب بیش از حد ناراحت و عصبی یا سخت‌گیر هستند. برخی ممکن است نیازمند اطمینان ‌خاطر و قوت ‌قلب زیادی باشند و نگرانی‌های آنها می‌تواند در فعالیت‌هایشان تداخل ایجاد کند. والدین نباید ترس‌های فرزندشان را نادیده بگیرند. از آنجا که بچه‌های مضطرب ممکن است ساکت، مطیع و مشتاق جلب رضایت دیگران نیز باشند، مشکلات آنها ممکن است نادیده بماند.

بنابراین، والدین باید نسبت به علائم اضطراب شدید هشیار باشند تا با مداخله‌‌ زودهنگام به درمان اضطراب در کودکان کمک کنند.

انواع اضطراب در کودکان

تحقیقات نشان داده است کودکان در هر مرحله از رشد خود، نوع خاصی از اضطراب را تجربه می‌کنند و یا یکی از انواع اضطراب در آن‌ها بروز می‌کند.  از جمله انواع اضطراب‌ها در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

اضطراب جدایی

اضطراب جدایی در کودکان یکی از مهم‌ترین و می‌توان گفت شایع‌ترین اختلال در میان آن‌هاست. این نوع اضطراب در کودکان از حدود زیر یک سالگی اتفاق می‌افتد و کودک نسبت به جدایی مادر و یا مراقب ایمن از او، واکنش نشان می‌دهد.

به طور معمول جدایی از افراد آشنا یا محیط‌های آشنا ممکن است برای کودک باعث بروز اضطراب شود، اما اختلال اضطراب جدایی در مواردی مطرح می‌گردد که علائم شدید بوده و طولانی مدت ادامه یابند. در این موارد فعالیت‌های عادی و اجتماعی کودک مختل می‌گردد و اضطراب و نگرانی شدید خواهد بود.

حتی این نوع اختلال در جدا کردن محل خواب یا اتاق کودک از والدین نیز ممکن است رخ دهد.

اضطراب اجتماعی

در مورد این اختلال حضور در محیط‌های اجتماعی و حضور در جمع و گروه برای کودک اضطراب‌آور خواهد بود. ترس از رویارویی با افراد غریبه، ترس از قضاوت شدن، ترس از ناتوانی در انجام کارها و وظایفی که در جمع اضطراب را به همراه دارد، همه کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به خجالت کشیدن، دوری کردن از اجتماع و بروز رفتارهای اضطرابی می‌شود.

اضطراب فراگیر

یکی دیگر از انواع اضطراب در کودکان اختلال اضطراب فراگیر است.کودکانی که با این نوع اضطراب برخورد می‌کنند، دائما از بروز حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله یا رخ‌دادهای ناخوشایند نگران و مضطرب‌اند.

اضطراب فراگیر در کودکان باعث کاهش عملکرد و افت تحصیلی، ورزشی و … آن‌ها می‌شود. کودکانی با اختلال اضطراب فراگیر در فعالیت‌های روزمره خود ناکارآمد عمل می‌کنند.

فوبیای خاص

فوبیا نوعی از ترس شدید و بروز رفتارهای اضطرابی به شمار می‌آید که کودک و یا حتی فرد بزرگسال در مواجهه با یک موقعیت، شیء و یا موجود زنده، ترسی هراس‌گونه و فزاینده از خود بروز می‌دهد که نوعی اختلال اضطراب به شمار می‌آید. در این وضعیت خودداری از مواجهه شدن با عامل یا موقعیت ایجاد کنند این ترس شدید، راهکاری است که فرد پیش می‌گیرد تا با دوری از عامل ایجاد آن، خود را محفوظ بدارد.

علائم فیزیکی اضطراب در کودکان

بچه‌هایی که دچار اضطراب هستند ممکن است دارای علائم فیزیکی باشند که معمولا ما آن‌ها را به بیماری‌های جسمی ربط می‌دهیم، مثلا شکم درد و سر درد. مهم است که والدین نسبت به این علائم فیزیکی اضطراب کودکان آگاه باشند زیرا بیماری روحی می‌تواند بر جسم و بدن‌مان نیز اثر بگذارد و این مسئله خصوصا در مورد بچه‌هایی که با اضطراب دست و پنجه نرم می‌کنند، بیشتر صدق می‌کند.

از مهم‌ترین علائم فیزیکی اظطراب در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شکم درد و استفراغ
• سر درد
• سرگیجه یا غش
• تپش قلب یا درد در ناحیه سینه
• کهیر
• از دست دادن اشتها
• کندن پوست بدن یا سایر رفتار‌های تکرار شونده‌ی بدنی
• تنگی نفس
• گاستریت و اسهال

استرس کودکان در مدرسه

وجود استرس تا حدی در محیط مدرسه طبیعی است، اما در برخی شرایط کودکان سطح استرس و اضطراب بالایی را تجربه می‌کنند که می‌تواند بر روابط خانواده، همسالان و حتی عملکرد تحصیلی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد. دلایل متعددی وجود دارد که باعث ایجاد این استرس‌ها می‌شود.

از جمله عوامل استرس و اضطراب در کودکان دوره ابتدایی می‌توان به ترس از معلمان، ترس از دستشویی مدرسه، ترس از سرویس مدارس، ترس از جا ماندن در مدرسه، ترس از زمان ناهار یا ترس از راه داده نشدن به بازی‌های هم کلاسی‌ها اشاره کرد.

بهترین و اصولی‌ترین راه جهت درمان استرس کودکان در مدرسه، کمک گرفتن از روانشناس کودک است. روانشناس با بررسی دلایل و نشانه‌های کودک، به والدین آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهد. والدین نیز با کمک این راهکارها، به کاهش استرس کودک کمک می‌کنند. از جمله مواردی که ممکن است منجر به اضطراب کودک در مدرسه گردد میتوان به عدم تمرکز کودک در زمان حضور در کلاس اشاره نمود

درمان اضطراب در کودکان

اضطراب واکنش طبیعی بدن انسان به شرایط نامناسب یا دلهره‌آور است. اما زمانی که سطح این استرس و اضطراب بالا می‌رود، می‌تواند به ناکارآمدی عملکرد فرد در زندگی منجر شود. کودکان و نوجوانان نیز از این قاعده مستثنا نیستند و اضطراب در کودکان پدیده شایعی است که این روزها زیاد به چشم می‌خورد.

بنابراین بهتر است با مشاهده نشانه‌های اضطراب در کودکان در مسیر درست برای بهبودی آن تلاش کنید. اولین قدم درمان اضطراب در کودکان، صحبت کردن و مشاوره با یک روانشناس کودک است تا ارزیابی‌های اولیه صورت بگیرد. برخی از علائم و نشانه‌های اضطراب یا افسردگی در بچه‌ها می‌تواند ریشه در عوارض دیگری مانند تروما داشته باشد.

یک روانپزشک یا روانشناس می‌تواند برنامه‌ درمانی به شما توصیه کند که متناسب با شرایط کودک و خانواده، بهترین گزینه باشد. رفتار درمانی شامل کودک درمانی و خانواده درمانی یا ترکیبی از هر دو می‌شود. روانپزشک کودک می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا به دارو درمانی نیز نیاز هست یا خیر.

انتخاب بهترین دکتر روانپزشک کودکان برای فرزندتان از جمله مهم‌ترین مواردی است که باید در نظر بگیرید. اگر در تهران به دنبال بهترین روانپزشک کودک هستید پیشنهاد ما به شما استفاده از خدمات دکتر ذاکری است که به عنوان بهترین دکتر روانپزشک کودکان شناخته شده است.