اختلال افسردگی کودکان یک مشکل جدی سلامت روان است که می تواند بر خلق و خو، تفکر و رفتار کودک تأثیر بگذارد. این بیماری شایع تر از آن چیزی است که مردم فکر می کنند و تخمین زده می شود که 3 تا 5 درصد از کودکان در هر سال به آن مبتلا می شوند. بحث اختلال افسردگی کودکان یکی از مواردی است که شما باید به عنوان والد حتما به آن توجه داشته باشید و در صورتی که با علائم آن مواجه شدید، ساده از آن گذر نکنید و حتما به یک روانپزشک متخصص کودکان مراجعه کنید.

راه های متعددی وجود دارد که بتوانید افسردگی کودک خود را متوجه شوید برای درمان افسردگی کودک خود اقدام کنید. شما می توانید تست های افسردگی کودکان انجام دهید که این تست ها بعضی پولی و بعضی رایگان هستند ولی خیلی به جواب این تست ها اتکا نکنید. در مورد علائم افسردگی در کودکان 5 ساله، ۳ ساله، 10 ساله، ابتدایی و… مطالعه کنید.

پیشنهاد می کنیم برای درمان افسردگی کودک خود حتما از کمک روانشناس و روانپزشک کودک استفاده کنید چرا که با کمک متخصصان می توانید علت افسردگی در کودک خود را ریشه یابی کنید و برای درمان افسردگی کودک اقدام کنید.

همچنین با مراجعه به متخصص می توانید روش های درمان افسردگی کودکان در خانه را از پزشک یا روانشناس یاد بگیرید. اینکه شما به عنوان والد چه اقداماتی درخانه باید انجام بدهید بسیار مهم است. به مرور زمان مشاهده خواهید کرد که درمان افسردگی، موجب افزایش اعتماد به نفس کودک شما شده است.

اگر تمامی مواردی که ذکر کردیم برای شما مهم است، در ادامه این مقاله افسردگی کودکان را حتما مطالعه کنید.

علائم افسردگی در کودکان می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس غمگینی یا ناامیدی مداوم
• از دست دادن علاقه یا لذت در فعالیت هایی که زمانی از آنها لذت می بردند
• اشتهای کم یا زیاد
• مشکل در خواب یا خواب زیاد
• کمبود انرژی یا افزایش خستگی
• مشکل در تمرکز یا تفکر
• احساس بی ارزشی یا گناه
• افکار مرگ یا خودکشی

تشخیص و درمان زودهنگام می تواند تفاوت بزرگی در نتیجه ایجاد کند. درمان افسردگی در کودکان معمولاً شامل ترکیبی از درمان و دارو است. درمان می تواند به کودکان کمک کند تا مکانیسم های مقابله ای سالم را یاد بگیرند، افکار منفی را تغییر دهند و روابط خود را بهبود بخشند.

داروها می توانند به کاهش علائم مانند غمگینی، اضطراب و بی خوابی کمک کنند. مهم است که به یاد داشته باشید که افسردگی یک بیماری قابل درمان است. با کمک مناسب، اکثر کودکان مبتلا به افسردگی می توانند بهبود یافته و زندگی سالم و پرباری داشته باشند.

این مطلب را نیز بخوانید: شاخص های سلامت روان در کودکان

آیا به جواب تست افسردگی کودکان می توان اعتماد کرد؟

هیچ تست واحدی نمی‌تواند به طور قطعی افسردگی را در یک کودک تشخیص دهد. علائم افسردگی می‌توانند با علائم سایر اختلالات روانی یا مشکلات جسمی همپوشانی داشته باشند. کودکان ممکن است در گزارش علائم خود صادق نباشند یا آنها را به درستی درک نکنند. ابزارهای مختلفی برای سنجش افسردگی در کودکان وجود دارد که به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. پرسشنامه‌های خودگزارشی:

• پرسشنامه افسردگی کودکان ماریاکواس (CDI): این پرسشنامه 27 سوالی توسط کودک یا نوجوان 7 تا 17 ساله به صورت خودگزارشی تکمیل می‌شود و علائم افسردگی را در پنج حوزه خلق منفی، مشکلات بین فردی، احساس ناکارآمدی، فقدان لذت و عزت نفس پایین ارزیابی می‌کند.
• پرسشنامه افسردگی بک برای کودکان و نوجوانان (BDI-II): این پرسشنامه 24 سوالی توسط کودک یا نوجوان 7 تا 17 ساله یا توسط والدین یا معلم او به صورت خودگزارشی تکمیل می‌شود و علائم افسردگی را در 16 حوزه ارزیابی می‌کند.

2. مصاحبه‌های بالینی:

• مصاحبه تشخیصی ساختاریافته اختلالات روانی (SCID): این مصاحبه توسط متخصص سلامت روان انجام می‌شود و برای تشخیص طیف وسیعی از اختلالات روانی، از جمله افسردگی، استفاده می‌شود.
• مصاحبه افسردگی کودکان (KDI): این مصاحبه توسط متخصص سلامت روان با کودک یا نوجوان و والدین او انجام می‌شود و به طور خاص برای ارزیابی افسردگی در کودکان طراحی شده است.

اگر نگران سلامت روان فرزند خود هستید، باید حتما به یک روانپزشک کودک و نوجوان مراجعه کنید.

افسردگی در کودکان 5 ساله چه علائمی دارد؟

تشخیص افسردگی در کودکان خردسال 5 ساله و 3 ساله دشوار است، زیرا علائم آن می‌تواند با رفتار طبیعی دوران کودکی همپوشانی داشته باشد. با این حال، توجه به برخی از تغییرات رفتاری و عاطفی که ممکن است نشان‌دهنده افسردگی باشد، مهم است.

• غمگینی یا خلق افسرده: این شایع‌ترین علامت افسردگی است و ممکن است به صورت گریه، احساس ناامیدی یا بی‌تفاوتی ظاهر شود.
• از دست دادن علاقه یا لذت: کودک ممکن است از فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌برد، مانند بازی با دوستان یا گذراندن وقت با خانواده، دست بکشد.
• احساس بی‌ارزشی یا گناه: کودک ممکن است احساس کند که به اندازه کافی خوب نیست یا اینکه مرتکب اشتباهاتی شده که باعث ناراحتی دیگران شده است.
• تغییرات در اشتها: کودک ممکن است اشتهای خود را از دست بدهد یا پرخوری کند.
• تغییرات در خواب: کودک ممکن است مشکل خوابیدن داشته باشد یا بیش از حد بخوابد.
• کناره‌گیری از اجتماع: کودک ممکن است از دوستان و فعالیت‌های اجتماعی کناره بگیرد.

علائم افسردگی در کودکان ابتدایی را جدی بگیرید

ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی می تواند باعث افسردگی در کودکان شود. برخی از کودکان به دلیل ژنتیک خود بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی هستند. عوامل بیولوژیکی مانند عدم تعادل شیمیایی در مغز نیز ممکن است نقش داشته باشد. عوامل محیطی مانند رویدادهای استرس زا زندگی (مانند مرگ یکی از عزیزان، طلاق والدین ) نیز می تواند در ابتلا به افسردگی در کودکان نقش داشته باشد. درمان افسردگی در کودکان دبستانی معمولاً شامل ترکیبی از درمان و دارو است.

درمان می تواند به کودک کمک کند تا افکار و احساسات خود را درک کند و مکانیسم های مقابله ای سالم را توسعه دهد. دارو می تواند به بهبود علائم افسردگی مانند غم و اندوه، اضطراب و کمبود انرژی کمک کند. تشخیص افسردگی در کودکان 10 ساله همیشه آسان نمی باشد، با این حال، توجه به برخی از علائم هشدار دهنده افسردگی در کودکان ابتدایی و دبستانی مهم است:

• دردهای جسمی بدون علت مشخص: کودک ممکن است از سردرد، درد معده یا سایر دردها بدون هیچ دلیل پزشکی شکایت کند.
• کناره گیری از دوستان و فعالیت های اجتماعی: کودک ممکن است تمایل خود را به گذراندن وقت با دیگران از دست بدهد و ترجیح دهد تنها باشد.
• افت تحصیلی: کودک ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیف تری داشته باشد یا تکالیف خود را انجام ندهد.
• بی توجهی یا بی مسئولیتی: کودک ممکن است به ظاهر خود اهمیتی ندهد یا از وظایف خود شانه خالی کند.
• رفتارهای پرخطر: کودک ممکن است درگیر رفتارهای خطرناک مانند سوء مصرف مواد، رانندگی بی احتیاطی یا فعالیت های جنسی پرخطر شود.

اگر نگران هستید که فرزندتان ممکن است افسرده باشد، با مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری ، یکی از بهترین روانپزشک کودک تماس برقرار نمایید.

آیا راهی برای درمان افسردگی کودکان در خانه وجود دارد؟

در حالی که افسردگی یک مشکل جدی سلامت روان است که نیاز به کمک حرفه‌ای دارد، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید در خانه برای کمک به درمان افسردگی کودکتان بصورت رایگان انجام دهید. به حرف‌هایش با دقت گوش دهید و بدون قضاوت به او اجازه دهید احساساتش را بیان کند. به او بگویید که دوستش دارید و برایش هستید و به او کمک کنید تا احساس امنیت و ارزش کند.

برنامه منظمی برای خواب، غذا خوردن و فعالیت‌های روزانه داشته باشید. به کودک کمک کنید تا راه‌هایی برای مقابله با استرس و احساسات سخت پیدا کند و با هم فعالیت‌هایی انجام دهید که از آنها لذت می‌برید، مانند بازی، ورزش یا گذراندن وقت در طبیعت.

این مطلب را نیز بخوانید: چطور اعتماد به نفس کودک خود را افزایش دهید؟

بررسی علت افسردگی در کودکان

علت افسردگی در کودکان می تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، محیطی و اجتماعی باشد. سابقه خانوادگی افسردگی خطر ابتلا به این بیماری را در کودکان افزایش می دهد. برخی از ژن ها ممکن است افراد را مستعد ابتلا به افسردگی در برابر عوامل محیطی کنند.

عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین و نوروترانسمیترها می تواند در بروز افسردگی نقش داشته باشد. برخی از بیماری های خاص مانند بیماری تیروئید می توانند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهند.

رویدادهای آسیب زا مانند مرگ یکی از عزیزان، طلاق والدین یا سوء استفاده می تواند منجر به افسردگی در کودکان شود. بعلاوه استرس مزمن، مانند فقر یا خشونت خانگی، نیز می تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد. انزوا یا طرد شدن توسط همسالان می تواند خطر ابتلا به افسردگی را در کودکان افزایش دهد.

همچنین کمبود عزت نفس یا اعتماد به نفس نیز می تواند به افسردگی منجر شود. در برخی موارد، علت افسردگی در کودکان مشخص نیست. این نوع افسردگی را افسردگی ایدیوپاتیک می نامند.

افزایش اعتماد به نفس کودک یکی از مهمترین وظایف شما به عنوان والد است

اعتماد به نفس در کودکان برای رشد و پیشرفت آنها در همه زمینه های زندگی ضروری است. کودکانی که اعتماد به نفس بالایی دارند، بیشتر در مدرسه موفق هستند، روابط سالم تری برقرار می کنند و در برابر چالش ها مقاوم تر هستند.

شما به عنوان والدین، مربی یا مراقب می توانید نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس کودکتان ایفا کنید. در اینجا چند راهکار برای این کار ارائه شده است:

1. عشق و محبت خود را بی قید و شرط نشان دهید:

به کودکتان بگویید که او را دوست دارید و به او اهمیت می دهید، صرف نظر از اینکه چه کاری انجام می دهد یا چه دستاوردی دارد. عشق و محبت شما پایه و اساس اعتماد به نفس او را تشکیل می دهد.

2. نقاط قوت آنها را تشویق کنید:

روی نقاط قوت و استعدادهای کودکتان تمرکز کنید و به او کمک کنید تا آنها را توسعه دهد. به او فرصت هایی بدهید تا در زمینه هایی که در آنها مهارت دارد، بدرخشد.

3. آنها را به خاطر تلاش هایشان تحسین کنید:

مهم نیست که نتیجه نهایی چه باشد، تلاش و کوشش کودکتان را تحسین کنید. این به او نشان می دهد که شما برای تلاش های او ارزش قائل هستید، حتی اگر همیشه به آنچه می خواهد نرسد.

4. به آنها اجازه دهید تا مستقل باشند:

به کودکتان فرصت هایی بدهید تا کارها را به تنهایی انجام دهد و مسئولیت های خود را بر عهده بگیرد. این به او کمک می کند تا به توانایی های خود اعتماد کند و احساس استقلال کند.

5. اشتباهات را به عنوان فرصتی برای یادگیری ببینید:

به کودکتان کمک کنید تا از اشتباهات خود درس بگیرد و آنها را به عنوان فرصتی برای رشد ببیند. به او یاد دهید که از شکست نترسد و دوباره تلاش کند.

6. الگوی مثبتی برای آنها باشید:

کودکان از رفتار و گفتار بزرگسالان اطراف خود یاد می گیرند. به آنها نشان دهید که چگونه با اعتماد به نفس به خود و توانایی هایتان ایمان داشته باشید.

7. آنها را با دیگران مقایسه نکنید:

هر کودکی منحصر به فرد است و با سرعت خود رشد می کند. کودکتان را با دیگران مقایسه نکنید، زیرا این می تواند به عزت نفس او آسیب برساند.

استرس کودکان؛ عوامل استرس زا کودک خود را شناسایی کنید

استرس واکنش طبیعی بدن به چالش‌ها یا خطرات است. مقداری استرس می‌تواند مفید باشد و به ما در انگیزه و تمرکز کمک کند. با این حال، استرس زیاد می‌تواند برای کودکان مضر باشد و منجر به مشکلات جسمی، عاطفی و رفتاری شود. دلایل استرس در کودکان موارد زیر می باشد:

• مشکلات خانوادگی: طلاق، جدایی، مشکلات مالی، خشونت خانگی
• مشکلات در مدرسه: قلدری، فشار تحصیلی، مشکلات با معلمان یا همکلاسی‌ها
• مشکلات شخصی: اضطراب اجتماعی، عزت نفس پایین، مشکلات مربوط به ظاهر
• تغییرات زندگی: نقل مکان، از دست دادن یکی از عزیزان، بلایای طبیعی
• بیماری‌های جسمی: بیماری‌های مزمن، درد، معلولیت

مهم است به یاد داشته باشید که هر کودکی منحصر به فرد است و با سرعتی متفاوت رشد می‌کند. با این حال، اگر نگران سلامت روان فرزند خود هستید، با مطب روانپزشکی دکتر فرامرز ذاکری تماس برقرار نمایید.

این مطلب را نیز بخوانید: 5 راهکار برای درمان استرس کودکان

کلام آخر

اختلال افسردگی کودکان یکی از اختلالات مربوط به اعصاب و روان کودک است و شما به عنوان والد در صورتی که با علائم اختلال افسردگی در کودک خود مواجه شدید، نباید به راحتی از آنها گذر کنید. به طور کلی علائم استرس و افسردگی کودکان می تواند نشانه ای باشد از محیط نامناسب و مشوشی که کودک در آن قرار دارد. البته که موارد دیگر مثل عوامل بیولوژیکی نیز دخیل است.