شب ادراری در کودکان یا خیس کردن رختخواب در طول خواب، یک مشکل رایج در کودکان است که بسیاری از والدین با آن روبرو می‌شوند. خوشبختانه، این مشکل معمولاً موقتی بوده و با گذشت زمان و درمان مناسب قابل برطرف شدن است. شب ادراری، به خصوص در کودکان، معمولا یک مشکل پیچیده با علل مختلف است که به زمان و رویکردهای متنوعی برای درمان نیاز دارد. 

اختلال شب ادراری در کودکان چیست؟

اختلال شب ادراری به حالتی گفته می‌شود که کودک به طور مکرر در طول خواب، کنترل مثانه خود را از دست داده و رختخوابش را خیس می‌کند. این مشکل در کودکان بسیار شایع است و معمولاً تا سن خاصی به طور خود به خود برطرف می‌شود. شب ادراری در کودکان 8 ساله بسیار شایع است و بسیاری از والدین با این مشکل مواجه می‌شوند.

اگر کودک شما به طور مرتب رختخواب خود را خیس می‌کند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی دقیق کودک و انجام آزمایش‌های لازم، علت اصلی شب ادراری را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز خواهد کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در مطب دکتر فرامرز ذاکری، روانشناس کودک تماس برقرار نمایید. دلایل شب ادراری در کودکان:

• عوامل ارثی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر کودک در کودکی مشکل شب ادراری داشته باشند، احتمال بروز این مشکل در کودک نیز افزایش می‌یابد.
• نارسایی مثانه: گاهی اوقات مثانه کودک به اندازه کافی بزرگ نیست تا بتواند ادرار را تا صبح نگه دارد.
• اختلالات خواب: مشکلاتی مانند آپنه خواب یا بی‌قراری پاهای دوره‌های خواب را مختل کرده و باعث شب ادراری می‌شوند.
• عوامل روانی: استرس، اضطراب یا تغییرات بزرگ در زندگی کودک مانند شروع مدرسه یا تغییر خانه می‌تواند باعث شب ادراری شود.
• مشکلات پزشکی: برخی بیماری‌ها مانند دیابت، عفونت‌های ادراری یا اختلالات عصبی می‌توانند باعث شب ادراری شوند.

این مطلب را نیز بخوانید: همه چیز درباره اختلال خواب در کودکان

 اگر کودک شما به طور مرتب دچار شب ادراری می‌شود و روش‌های خانگی موثر نبوده‌اند، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت اصلی مشکل را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند. با ما در مطب دکتر فرامرز ذاکری، روانشناس کودک تماس برقرار نمایید. هر کودکی متفاوت است و آنچه برای یک کودک موثر است، ممکن است برای کودک دیگر موثر نباشد. بنابراین، همکاری با پزشک و صبر و شکیبایی، کلید موفقیت در درمان شب ادراری است. مشکل شب ادراری در کودکان:

• تاخیر در رشد سیستم عصبی: گاهی اوقات، سیستم عصبی کودک برای ارسال سیگنال‌های لازم به مغز برای بیدار شدن هنگام پر شدن مثانه، به زمان بیشتری نیاز دارد.
• مثانه کوچک: مثانه کودکان نسبت به بزرگسالان کوچک‌تر بوده و زودتر پر می‌شود.
• هورمون ضد ادراری: کاهش تولید این هورمون در شب باعث افزایش تولید ادرار می‌شود.
• عوامل روانی: استرس، اضطراب، مشکلات عاطفی و تغییرات محیطی می‌توانند بر کنترل مثانه تأثیر بگذارند.
• ژنتیک: اگر یکی از والدین در کودکی شب ادراری داشته باشد، احتمال بروز این مشکل در فرزندشان بیشتر است.
• عفونت‌های ادراری: عفونت‌های مکرر ادراری می‌توانند باعث تحریک مثانه و افزایش نیاز به ادرار کردن شوند.
• بیماری‌های دیگر: برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا صرع، می‌توانند باعث شب ادراری شوند.

شب ادراری، به صورت تخلیه ناگهانی ادرار توسط کودکان انجام می گیرد. این اختلال معمولا در سن 5 سالگی شروع می شود، زمانی که از پوشک گرفتن کودک چند سالی می گذرد و او توانایی به تنهایی رفتن به دستشویی را دارد. اغلب کودکان از سنین 18 ماهگی تا 4 سالگی توانایی کنترل مثانه خود را دارند. اگر کودکان در سنین بعد از 5 سالگی حداقل دو بار در ماه به صورت غیر ارادی ادرار کنند، مبتلا به این اختلال هستند. اگر کودک شما با مشکل شب روبه رو است می توانید به یک روانپزشک متخصص مراجعه کنید.

اختلال شب ادراری در کودکان چرا رایج است؟

شب ادراری یا خیس کردن تخت در خواب، مشکلی شایع در کودکان است که معمولاً با افزایش سن برطرف می‌شود. اما در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان دارویی باشد. یکی از رایج‌ترین روش‌های دارویی برای درمان شب ادراری، استفاده از قطره‌های حاوی دسموپرسین است. دسموپرسین یک داروی مصنوعی است که عملکرد هورمونی به نام وازوپرسین را تقلید می‌کند. وازوپرسین هورمونی است که به بدن کمک می‌کند آب را حفظ کند و در نتیجه، مقدار ادرار تولید شده در شب را کاهش می‌دهد. رایج‌ترین قرص شب‌ادراری بزرگسالان دسموپرسین (Desmopressin) است. این دارو با کاهش تولید ادرار در شب عمل می‌کند. معمولاً به صورت اسپری بینی یا قرص مصرف می‌شود. چگونه دسموپرسین به درمان شب ادراری کمک می‌کند؟

• کاهش تولید ادرار در شب: دسموپرسین با کاهش تولید ادرار در طول شب، به کودک کمک می‌کند تا مدت طولانی‌تری مثانه خود را خالی نکند.
• افزایش غلظت ادرار: این دارو باعث غلیظ‌تر شدن ادرار می‌شود و در نتیجه، مثانه کمتر پر می‌شود.

این مطلب را نیز بخوانید: شاخص های سلامت روان در کودکان

بررسی علائم شب ادراری در کودکان

شب ادراری یا خیس کردن تخت در خواب، مشکلی است که بسیاری از کودکان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این مشکل معمولاً با بزرگ شدن کودک برطرف می‌شود، اما اگر این مشکل تا سنین بالاتر ادامه پیدا کند، ممکن است نیاز به بررسی و درمان داشته باشد. مهم است بدانید که شب ادراری در کودکان معمولاً یک مشکل موقتی است و با گذشت زمان برطرف می‌شود. با این حال، اگر این مشکل باعث ایجاد ناراحتی برای کودک یا خانواده می‌شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا بهترین روش درمانی برای کودک شما انتخاب شود. اما برای جلوگیری از شب ادراری چه بخوریم؟

تغذیه سالم و متعادل یکی از عوامل مهم در کنترل شب ادراری کودکان است. اگرچه هیچ رژیم غذایی خاصی برای درمان قطعی شب ادراری وجود ندارد، اما برخی مواد غذایی می‌توانند به کاهش این مشکل کمک کنند.

مواد غذایی مفید برای کاهش شب ادراری

• غذاهای غنی از کلسیم: کلسیم به تقویت عضلات مثانه کمک می‌کند. شیر، ماست، پنیر و سبزیجات برگ سبز تیره منابع خوبی از کلسیم هستند.
• غذاهای حاوی منیزیم: منیزیم به آرامش عضلات کمک می‌کند و می‌تواند به کاهش انقباضات ناگهانی مثانه کمک کند. بادام، اسفناج، آووکادو و دانه‌های کدو تنبل منابع خوبی از منیزیم هستند.
• غذاهای حاوی ویتامین B6: ویتامین B6 به تنظیم سیستم عصبی کمک می‌کند. موز، آووکادو، ماهی سالمون و مرغ منابع خوبی از ویتامین B6 هستند.
• غذاهای غنی از فیبر: فیبر به هضم غذا کمک می‌کند و می‌تواند به کاهش یبوست کمک کند. یبوست می‌تواند یکی از عوامل تشدید کننده شب ادراری باشد. میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار منابع خوبی از فیبر هستند.

این مطلب را نیز بخوانید: بهترین دکتر روانپزشک کودکان کیست؟

دلیل ایجاد اختلال شب ادراری در کودکان چیست؟

شب ادراری یا خیس کردن تخت در خواب، مشکلی رایج در کودکان است که معمولاً با رشد کودک برطرف می‌شود. اما دلایل مختلفی می‌تواند باعث این اختلال شود:

دلایل فیزیولوژیکی

• تاخیر در رشد سیستم عصبی: گاهی اوقات، سیستم عصبی کودک برای کنترل مثانه به اندازه کافی بالغ نشده است.
• کوچک بودن مثانه: مثانه کوچک‌تر نسبت به بزرگسالان، ممکن است زودتر پر شود و باعث شب ادراری شود.
• هورمون ضد ادراری: کمبود هورمون ضد ادراری در شب می‌تواند باعث افزایش تولید ادرار و شب ادراری شود.
• عفونت‌های ادراری: عفونت ادراری می‌تواند باعث تحریک مثانه و افزایش نیاز به ادرار کردن شود.
• مشکلات ساختاری دستگاه ادراری: برخی مشکلات مادرزادی یا اکتسابی در دستگاه ادراری مانند انسداد مجاری ادراری، می‌تواند باعث شب ادراری شود.

شب ادراری به دو صورت تعریف شده است، شب ادراری نخستین و ثانوی. علت شب ادراری نخستین نابهنجاری های زیستی است و علت شب ادراری ثانوی، اختلالات روانی مانند استرس و اضطراب می باشد. بر اساس نتایج به دست آمده، شب ادراری علت ژنتیکی دارد و وجود آن در کودکان ارثی است. 75 درصد از کودکان شب ادرار، در فامیل درجه یک سابقه شب ادراری دارند.

دلایل روانی و رفتاری

• استرس و اضطراب: رویدادهای استرس‌زا مانند تغییر مدرسه، تولد خواهر یا برادر، یا مشکلات خانوادگی می‌تواند باعث شب ادراری شود.
• اختلالات خواب: مشکلاتی مانند آپنه خواب یا بی‌خوابی می‌تواند بر کنترل مثانه تأثیر بگذارد.
• عادات نادرست خواب: رفتن دیر به رختخواب، نوشیدن مایعات زیاد قبل از خواب، یا عدم استفاده از توالت قبل از خواب می‌تواند شب ادراری را تشدید کند.

این مطلب را نیز بخوانید: اختلال فوبیا در کودکان   

دلایل ارثی

شب ادراری اغلب در خانواده‌ها دیده می‌شود، که نشان می‌دهد عوامل ژنتیکی نیز در این اختلال نقش دارند.

راه های درمان شب ادراری کودکان

شب ادراری در کودکان، مشکلی شایع و اغلب موقتی است. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد. قبل از هر اقدامی، بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید تا علت اصلی شب ادراری مشخص شود و بهترین روش درمانی برای کودک شما انتخاب شود.

همانطور که گفته شد، درمان قطعی شب ادراری برای همه افراد یکسان نیست. برخی از افراد با تغییر سبک زندگی و استفاده از داروها به طور کامل مشکل خود را برطرف می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به درمان‌های ترکیبی یا طولانی‌مدت نیاز داشته باشند. روش‌های درمان:

درمان رفتاری: این روش شامل آموزش کودک برای نگه داشتن ادرار در طول شب، بیدار کردن کودک در نیمه‌های شب برای ادرار کردن و سیستم‌های هشداردهنده شب ادراری است.

زنگ هشدار شب‌ادراری: این دستگاه با حس کردن رطوبت در لباس زیر کودک، زنگ می‌زند و او را بیدار می‌کند تا به دستشویی برود.

جدول خشک ماندن: با کمک این جدول، موفقیت‌های کودک در خشک ماندن تشویق می‌شود.

دارو درمانی: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش تولید ادرار در شب یا تقویت عضلات مثانه تجویز کند.

داروهای ضد اسپاسم: این داروها عضلات مثانه را آرام می‌کنند و به افزایش ظرفیت آن کمک می‌کنند.

داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای: این داروها به بهبود کنترل مثانه کمک می‌کنند.

این مطلب را نیز بخوانید: مهمترین علائم بیش فعالی در کودکان 

تغییرات سبک زندگی

• • محدود کردن مایعات قبل از خواب: مصرف زیاد مایعات قبل از خواب، باعث پر شدن زودهنگام مثانه می‌شود.
  • تشویق کودک به رفتن به دستشویی قبل از خواب: این کار به تخلیه مثانه قبل از خواب کمک می‌کند.

درمان‌های طبیعی

• • طب سوزنی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که طب سوزنی می‌تواند به درمان شب ادراری کمک کند.
  • یوگا و مدیتیشن: این روش‌ها به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کنند که می‌تواند در درمان شب ادراری موثر باشد.

درمان‌های مکمل: برخی درمان‌های مکمل مانند طب سوزنی نیز ممکن است در درمان شب ادراری موثر باشند.

این اختلال در کودکان درمان دارویی دارد. دارو های کاهنده ادرار یا ایمی پرامین، این اختلال را به طور موقت، متوقف می کند.

روش دیگر، روش زنگ و لایی می باشد. در این روش، در جای خواب کودک یک لایه با مدار الکتریکی ( کاملا بی خطر) قرار می گیرد. به محض آنکه کودک بی اختیار ادرار کند این مدار به آرامی به صدا در میاید و کودک متوجه می شود که باید ادرار خود را کنترل کرده و سریعا به توالت مراجعه کند. شب ادراری حدود 75 درصد از کودکان با این روش درمان شده است.

چه اقداماتی برای پیشگیری اختلال شب ادراری در کودکان انجام دهیم؟

اختلال شب ادراری یکی از مشکلات رایج در کودکان است که والدین بسیاری را نگران می‌کند. خوشبختانه با رعایت برخی نکات و انجام اقدامات مناسب، می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد یا آن را کاهش داد. درمان شب ادراری در نوجوانان بسیار مهم است زیرا شب ادراری در نوجوانان می‌تواند باعث خجالت و کاهش اعتماد به نفس شود.

خوشبختانه، درمان‌های موثری برای این مشکل وجود دارد. شب ادراری در نوجوانان معمولاً یک مشکل موقتی است و با گذشت زمان برطرف می‌شود. با این حال، اگر این مشکل باعث ایجاد ناراحتی برای نوجوان یا خانواده می‌شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا بهترین روش درمانی برای نوجوان شما انتخاب شود. راهکارهای پیشگیری:

• کنترل مصرف مایعات: در ساعات نزدیک به خواب، مصرف مایعات را محدود کنید.
• تشویق به دستشویی رفتن قبل از خواب: قبل از خواب، کودک را تشویق کنید تا مثانه خود را خالی کند.
• ایجاد روتین خواب منظم: داشتن یک روتین خواب منظم به تنظیم ساعت بدن کودک کمک می‌کند.
• ایجاد محیط آرام: قبل از خواب، محیطی آرام و بدون استرس برای کودک فراهم کنید.
• تشویق به استقلال: به کودک بیاموزید که مسئولیت خشک نگه داشتن تخت خود را بر عهده بگیرد.
• عدم تنبیه: تنبیه کودک به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و می‌تواند باعث تشدید مشکل شود

کلام آخر

اختلال شب ادراری در کودکان، یعنی خیس کردن رختخواب در طول خواب، یک مشکل رایج است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. اگر کودک شما به طور مرتب شب‌ها رختخوابش را خیس می‌کند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی کودک و انجام آزمایش‌های لازم، علت اصلی مشکل را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز می‌کند. با ما در مطب دکتر فرامرز ذاکری، روانشناس کودک تماس برقرار نمایید.