حمله پانیک (panic attack)چیست؟

پانیک، وحشت‌زدگی یا حمله عصبی هرچه که اسمش رو بزارید عبارتست از اضطراب همراه با احساس مرگ که اغلب با احساس سکته قلبی که فراوانی بروز اونها از چند حمله در یک روز تا یک مورد در سال، متفاوته و در صورت عدم وجود خطر واقعی یا علت ظاهری باعث واکنش‌های شدید جسمی میشه. حملات پانیک بسیار ترسناک‌اند، چون ممکنه  فکر کنید که کنترل خودتون رو از دست دادید، تنفس شما متوقف شده و دچار حمله قلبی شدید یا حتی در حال مرگ هستید.

 

خیلی از افراد در طول زندگی خودشون فقط یک یا دو بار این مسئله رو تجربه می‌کنند و مشکل برطرف میشه. اگه شما بیش از چهار بار دچار حملات پانیک غیرمنتظره بشین، ممکن هستش که به این بیماری مبتلا شده باشید که اختلال هراس هم نامیده میشه. طبق یک تحقیق که در سال ۲۰۱۹ انجام شد، 2 تا 4 درصد افراد در جهان دارای اختلال پانیک هستند. علائم اختلال هراس(حمله پنیک) اغلب در جوانان ۲۰ تا ۲۴ساله ظاهر میشه.

 

هر چند حملات پانیک تهدیدکننده زندگی نیستند؛ اما می‌تونند ترسناک باشند و کیفیت زندگی شما رو تحت‌تأثیر قرار بدن. پس در صورت ابتلا به اختلال هراس باید با پزشک مشورت کنید. درمان صحیح مهم‌ترین بخش در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی شماست.

 

علت ایجاد اختلال یا حمله پانیک چیست؟

هیچ دلیل ثابتی برای حملات پانیک یا اختلال پانیک وجود نداره. محققان منشأ رو چندین عامل متغیر، از جمله ژنتیک، خلق‌وخوی مربوط به شخصیت و عوامل استرس‌زای مداوم میدونند.برای مثال، افرادی که بستگان درجه یک مبتلا به مشکلات اضطرابی دارند، از نظر ژنتیکی می تونن مستعد ابتلا به اضطراب و حملات پانیک باشن.

به طور مشابه، کسانی هم که درگیر سطح بالایی از کمال‌گرایی یا کنترل‌گری هستند، احتمالاً استرس بیشتری رو تجربه کنند که احتمال حملات پانیک رو بیشتر می کنه.

 

انواع حمله پانیک

 

به‌طورکلی، ۲ نوع حمله پانیک وجود داره که بهش اشاره میکنیم:

• حملات مورد انتظار: حملاتی هستند که توسط محرک‌های آشنا ایجاد میشن. برای مثال، فردی که از فضاهای بسته می‌ترسه ممکنه این انتظار رو داشته باشه که در آسانسور دچار حمله پانیک بشه.
• حملات غیرمنتظره: این حملات به طور ناگهانی و بدون هیچ دلیل یا نشانه آشکاری رخ میدن. به عبارت دیگه، با نشانه‌های درونی مثل افکار ترسناک، اضطراب شدید و… همراه نیستند.

 

حمله پانیک قبل از خواب (در بیداری) یا در زمان خواب رخ میده. وقوع حمله پانیک در خواب باعث میشه بیدارشین و واکنش‌های فیزیکی مثل ضربان قلب سریع، عرق‌کردن و نفس‌نفس‌زدن رو تجربه کنین. کسانی که در طول روز دچار حمله وحشت میشن، بیشتر از دیگران احتمال داره که در شب هم این مشکل رو تجربه کنن.

 

بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب اجتماعی +نشانه ها، علل و راهکارهای درمان

تشخیص حمله پانیک

آیا با تست تشخیص پانیک آشنایی دارید؟ تست تشخیص پانیک یک تست تخصصی برای تشخیص اختلال پانیکه. کسایی که دائماً دچار حملات مکرر پانیک میشن و خطر بروز حملات جدید در اونها زیاده، با کمک این تست  می توان اختلال پانیک رو در اونها تشخیص داد.

تست تشخیص حملات پانیک برای تشخیص اینه که آیا فرد علائم خاصی ناشی از اختلال هراس رو داره یا اینکه علائم اون ناشی از یک وضعیت فیزیکی مثل حمله قلبی هست.

 

برای تشخیص اختلال پانیک یک پزشک یا متخصص سلامت روان بیمار رو معاینه می‌کنه. با بررسی نشانه‌ها و علائم روان‌شناختی در فرد می‌تونه بیماری اختلال هراس رو تشخیص بده. در تست روان‌شناسی که برای تشخیص اختلال پانیک انجام میشه یک لیست از سؤالات روان‌شناسی روبه‌روی فرد قرار داده میشه تا بر اساس پاسخ ‌هایی که فرد به این سؤالات می‌ده، اختلال پانیک برای او تشخیص داده بشه.

 

در این تست در خصوص افکار، علائمی که فرد تجربه کرده، داروهایی که مصرف می‌کنه، سابقه‌های بیماری فرد و مواردی ازاین‌دست از او سؤال میشه. تست روان‌شناسی پانیک شامل یک پرسش‌نامه است که بیماران باید به اونها پاسخ بدن. پاسخ‌ها شامل بله و خیر، همیشه، گاهی اوقات و هیچ‌وقت و به ‌ندرت هستش.

 

برای مثال یکی از سؤالات پرسش‌نامه اینه که آیا شما حس ازدست‌دادن کنترل و دیوانه‌شدن دارید یا خیر؟ بیمار باید پاسخ سؤال رو از بین گزینه‌های همیشه، اغلب اوقات، بعضی وقت‌ها، به‌ندرت و هرگز بده. به همین ترتیب سؤالات مختلفی در خصوص شرایط روانی و خلق‌وخوی بیماران در این پرسش‌نامه پرسیده میشه.

تست تشخیص پانیک رو نمی‌تونیم یک ابزار تشخیصی در نظر بگیریم. در نتیجه انجام اونها نسبی هستش و تنها زمانی که توسط یک متخصص سلامت روان انجام بشه، قابل‌استناده.

 

 

 

راه‌های پیشگیری و کنترل حملات پانیک

 

انواع راه‌های پیشگیری‌کننده و درمان حملات پانیک

• هنگام پنیک تمرینات تنفس عمیق انجام بدید.
• به‌صورت منظم ورزش سبک انجام بدین.
• تکنیک‌های تمدد اعصاب مثل مدیتیشن یا یوگا رو برای پانیک اتک امتحان کنین.
• از کافئین، محرک‌ها و الکل استفاده نکنین و یا اونها رو محدود کنید.
• خواب کافی و باکیفیت داشته باشید.
• مکان شاد و امن خودتون رو تصور کنین.
• برای درمان پانیک اتک با یک نفر حرف بزنید: به یکی از دوستان، عزیزان یا همکاران خود بگید در حال تجربۀ حمله پانیک هستید. این کار به شما کمک می کنه کمتر احساس تنهایی کنید و روی احساسات خودتون کنترل داشته باشید.
• دارو مصرف کنید: بنزودیازپین‌ها، مثل آلپرازولام (زاناکس)، به درمان علائم پانیک کمک‌کننده هستند.
• در نهایت از یک متخصص روان‌شناس یا یک روانپزشک خوب کمک بگیرین.

 

عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به حمله پانیک اتک می‌شوند:

 

سیگار، کافئین و استرس روانی خطر ابتلا به حمله پانیک رو افزایش می‌ده. قبل از تشخیص، شرایطی که علائم مشابهی ایجاد می‌کنن باید رد بشن، مثل پرکاری تیروئید، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های ریوی، مصرف دارو و دیسائوتونومی.

این اختلال به طور معمول در خانم‌ها بیشتر از آقایون ظاهر میشه و معمولاً از دوران نوجوانی بروز می کنه.

عواملی که در ابتلا به حملات پانیک مؤثرند عبارت‌اند از:

• وجود سابقه خانوادگی ابتلا به حمله پانیک
• داشتن اضطراب شدید در خصوص مرگ با بیماری یکی از اعضا خانواده یا نزدیکان
• حادثه‌ای که باعث آسیب روحی بشه مثل تصادف
• تجربه تجاوز یا آزار جنسی
• تجربة تغییر بزرگ یکهویی در زندگی مثل فوت یکی از عزیزان یا به دنیا اومدن فرزند
• استعمال دخانیات یا مصرف بیش از حد کافئین

 

بیشتر بخوانید: اختلال استرس پس از سانحه

 

 

 

اقدامات لازم برای کنترل حمله پانیک اتک در زمان بروز

 

با تشخیص اینکه به ‌جای حمله قلبی دچار یک حمله پانیک شدید، می تونید به خودتون یادآوری کنید که این موقعیت موقتیه، میگذره و شما خوب هستین.درحالی‌که تنفس بیش از حد یکی از علائم حملات پانیک که می تونه ترس رو افزایش بده، تنفس عمیق می تونه علائم پانیک رو در طول حمله کاهش بده.

ترس از اینکه ممکنه بمیرید یا عذابی در راهه رو از بین ببرید که هر دو نشانه حملات پانیک هستند. این به شما اجازه میده تا روی تکنیک‌های دیگه برای کاهش علائم خودتون تمرکز کنید.

همیشه نمیشه از محرک‌های حمله پانیک دوری کرد، اما اگه  بدونید چه چیزی باعث اون میشه، این می‌تونه به شما کمک کنه تا بفهمید که این یک حمله پانیک هست و نه چیز دیگه ای.

بعضی از حملات پانیک ناشی از محرک‌هایی هستند که شما رو تحت‌تأثیر قرار میدن. اگه توی محیطی سریع با محرک‌های زیاد هستید، این میتونه حمله پانیک شما رو افزایش بده. برای کاهش محرک‌ها، هنگام حمله پانیک چشمان خودتون رو  ببندید. بستن چشم میتونه هر محرک اضافی رو مسدود کنه و تمرکز بر تنفس رو آسون تر میکنه.

تمرکز حواس میتونه به شما کمک کنه تا در جریان اونچه که در اطراف تون هست قرار بگیرین. از اونجایی که حملات پانیک یا پانیک اتک می تونه باعث ایجاد احساس جدایی یا جدایی از واقعیت بشه، ذهن‌آگاهی میتونه با حمله پانیک شما در زمان نزدیک‌شدن یا در حال وقوع مبارزه کنه.

تنش عضلانی یکی از علائم اضطراب هستش و تکنیک‌های آرام‌سازی عضلانی می‌تونه به کاهش تنش و افزایش آرامش در طول حمله کمک‌کننده باشه.

 

 

انواع روش‌های درمان اختلال پانیک

 

درمان دارویی پانیک

برای درمان دارویی از گروه‌های مختلف دارویی و ترکیب اونها میتونید استفاده کنین.

• دو داروی آلپرازولام و پاروکستین دو داروی مصوب (سازمان دارویی و غذایی) برای درمان اختلال پانیک هست.
• داروهای نفازودون و ونلافاکسین و بوسپیرون هم واسه بعضی بیمارا تجویز میشه.

گروه داروهای فلوکستین، سیتالوپرام، پاروکستین از داروهای مؤثر و مفیدی هستن که لازمه به مدت طولانی‌تری مصرف بشن.

• خانواده‌درمانی و گروه‌درمانی پانیک

با گروه‌درمانی و خانواده‌درمانی میشه به بیمار و خونوادش کمک کرد که خودش رو با واقعیت وجود این اختلال در بیمار و مشکلات روانی – اجتماعی ناشی از اون سازگار کنن.

• ترکیب روان‌درمانی و دارودرمانی

درمان مبتنی بر دارودرمانی و درمان شناختی – رفتاری در اکثر موارد با موفقیت بیشتری همراهه.

 

 

درمان پانیک بدون دارو با rTMS(تحریک مغناطیسی مغز)

 

آر تی ام اس (RTMS) از طریق ارسال پالس‌های مغناطیسی به نواحی خاصی از مغز، فعالیت عصبی مغز رو تنظیم می‌کنه. توی بیماران مبتلا به اختلال پانیک، فعالیت بیش از حد یا کاهش فعالیت در بخش‌هایی از مغز، مثل آمیگدال و قشر پیشانی، ممکنه رخ بده.

 

بیشتر بخوانید: اضطراب فراگیر یا تعمیم یافته

 

Rtms چیست؟ مزایای درمان با rtms

نحوه درمان پانیک با rTMS به این صورته که یک سیم‌پیچ الکترومغناطیسی روی سر فرد قرار می‌گیره. درمان پانیک با تحریک مغناطیسی مغز انجام میشه به صورتی که دستگاه، یک میدان مغناطیسی که به‌سرعت در حال تغییر هست رو  برای القای جریان‌های الکتریکی موضعی ایجاد می‌کنه. rTMS نواحی هدفمند مغز رو که مرتبط با اضطراب هستند رو به‌وسیله پالس‌های مغناطیسی تکراری تحریک می‌کنه.

این پالس‌های مغناطیسی می‌تونن فعالیت قسمت‌هایی از مغز رو که در گروه افراد مبتلا به پانیک کم هست، رو فعال کنه. همچنین با این دستگاه در فرکانس پایین، میشه فعالیت بیش از حد برخی از قسمت‌های مغز رو که مرتبط با اضطراب هست؛ رو کاهش داد. این روش غیرتهاجمی درمان، با استفاده از پالس‌های مغناطیسی که به مغز وارد می‌کنه، روی فرایندهای نوروفیزیولوژیک و نوروبیوشیمیایی تأثیر میزاره.

 

مدت‌زمان هر جلسه درمان پانیک با دستگاه آر تی ام اس بین ٣٠ تا ۶٠ دقیقه ست. در این مدت فرد به‌راحتی روی صندلی نشسته یا روی تخت دراز کشیده‌ ست. برای انجام این روال درمان، نیازی به بی‌حسی یا بی‌هوشی فرد نیست.

 

در هنگام فعالیت دستگاه، هیچ‌گونه دردی به فرد وارد نمیشه و بعد از اون می‌تونه بدون هیچ مشکلی کارهای روزمره رو انجام بده. تعداد جلسات برای هر فرد متفاوته و دکتر متخصص بر اساس پرونده پزشکی اون رو تعیین می‌کنه. در برخی موارد دکتر متخصص این روش درمان رو به همراه استفاده از دارو ترکیب می‌کنه تا روال بهبودی سریع‌تر انجام بشه.

 

درمان پانیک با rTMS، نسبت به روش‌های درمانی دیگه، مزایای فوق‌العاده‌ای داره! همین مسئله، باعث شده تا اکثر بیمارهایی که درمان با rTMS رو تجربه می‌کنن، از این روش درمانی رضایت زیادی داشته باشند؛ از مهم‌ترین مزایای درمان پانیک با آر تی ام اس، می‌تونیم این موارد رو نام ببریم:

 

• درصد موفقیت بالا؛ آمار نشون میده که موفقیت این روش درمانی، نسبت به درمان دارویی و گفتاردرمانی، بسیار زیاده.
• تهاجمی نبودن؛ تحریک مغناطیسی مغز، بدون نیاز به عمل جراحی یا تغییراتی مثل کاشت الکترود در مغز، انجام میشه. براین‌اساس، یک روش کاملاً غیرتهاجمی به‌حساب میاد.
• عدم نیاز به بیهوشی؛ درمان پانیک با آر تی ام اس، هیچ درد یا احساس ناراحتی به همراه نداره. البته که در جلسات اول، ممکنه شخص کمی احساس گیجی یا ضربه به سر رو تجربه کنه که چندان شدید نیست. درهرحال، این درمان بدون نیاز به داروی آرام‌بخش یا بیهوشی، انجام میشه.
• بدون عوارض جانبی؛ اکثر بیمارا با هیچ نوع عوارض جانبی مواجه نمیشن. توی افراد دیگه هم معمولاً بعد از ۱ تا ۲ جلسه، عوارض احتمالی اون برطرف میشه.
• اثربخشی سریع؛ در بسیاری از افراد مبتلا به اختلال اضطرابی، اثرات مثبت درمان با rTMS، بعد از جلسات اولیه، قابل‌مشاهده ست. برای مثال، کیفیت خواب بیمارا بعد از چند جلسه اول، به طور قابل‌توجهی، افزایش پیدا می‌کنه.

 

درمان اختلال پانیک با داروهای گیاهی

 

درمان سنتی حمله پانیک واسه کاهش علائم اضطراب روش‌های طبیعی و گیاهی مثل آروماتراپی، تنفس عمیق، مدیتیشن و دم‌نوش‌های گیاهی و عرقیات سنتی رو تجویز می‌کنه. به‌هرحال درمان قطعی حمله پانیک با طب سنتی یک روش آزمایش شده و مطمئنه. چرا که خیلی از افراد از همین طریق تونستند اختلال خودشون رو درمان کنن برای مثال:

• گل ساعتی برای کنترل حملات پانیک

اگه جز افرادی هستین که حملات پانیک زندگی روزمره‌تون رو مختل کرده می‌تونید برای کنترل و درمان اون از گل ساعتی استفاده کنین. این گیاه دارویی واسه همة مشکلاتی که ناشی از عصب باشه اثر گذاره. از طرفی می‌دونیم که حملات پانیک مستقیماً به عصب مربوطه ازاین‌رو این گیاه دارویی تأثیرات دو چندانی رو توی کنترل و بهبود اختلال هراس از خودش نشون میده.

همچنین گل ساعتی یکی از داروهای گیاهیه که باعث میشه یک فرد خواب راحتی داشته باشه از اونجایی هم که بی خوابی یا کم خوابی یکی از علل تشدید اختلال هراس هست این مورد گزینه خوبیه.

• دمنوش بابونه

بابونه یکی از معروف‌ترین گیاه‌های آرامش‌بخشه. این گیاه خوشبو می‌تونه به کاهش تنش‌های عصبی و آرام کردن ذهن کمک کنه. یک فنجون دمنوش بابونه قبل از خواب یا وقتی حس می‌کنید اضطرابتون داره زیاد می‌شه، واقعاً معجزه می‌کنه.

 

• زنجبیل برای درمان سنتی حمله پانیک

مصرف زنجبیل هم یکی دیگه از روش‌های درمان اختلال هراس در طب سنتی شناخته میشه. زنجبیل با علائمی نظیر تهوع، اضطراب، تپش قلب و …که همگی نشانه‌هایی از پانیک هستند، مقابله میکنه و تا حدود زیادی اون رو کنترل می‌کنه.

 

زنجبیل هم به صورت نوشیدنی و هم به‌عنوان خوردنی قابل مصرفه. البته قابل ذکره که اگه جز زنان باردار و یا افرادی هستید که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنین، نمی‌تونین به مقدار زیادی زنجبیل مصرف کنین پس بهتره از روش‌های دیگه درمان که در طب سنتی نام ‌بردیم، استفاده کنین مثل آروماتراپی که استفاده از روغن‌های ضروری مثل روغن نعناع، لوندر و یاسمن اثر بخشه و همچنین گیاه‌درمانی با آلوئه‌ورا، کمیلین، آویشن و زعفران هم بسیار مفیده.

 

• زردچوبه برای درمان حمله پانیک

زردچوبه یک گیاه دارویه که در آشپزی و پزشکی سنتی استفاده میشه. این گیاه دارای خواص ضد التهابی، ضد اکسیدانی و ضدعفونی کنندست و به‌عنوان یک تسکین‌دهنده حملات پانیک توی طب سنتی استفاده میشه. زردچوبه حاوی ماده‌ای به نام کرکومینه که به اون خواص ضد التهابی و ضد اکسیدانی خاصی میده. زردچوبه به‌عنوان مکمل برای درمان اضطراب و افسردگی مؤثره.

• گل گاوزبان برای درمان حمله پانیک

گل گاوزبان یه گیاه قدیمیه که از گذشته توی طب سنتی برای کاهش استرس و آرامش‌بخشی استفاده می‌شده. این گیاه می‌تونه فشار خون رو هم تنظیم کنه، اما اگه مشکل فشار خون دارید، حتماً با پزشکتون مشورت کنید.

 

• سنبل‌الطیب (والرین) در درمان حمله پانیک

سنبل‌الطیب یکی از گیاه‌هایی هست که اثرات ضداضطراب قوی داره. این گیاه می‌تونه به خواب بهتر و کاهش علائم اضطراب کمک کنه. معمولاً به صورت دمنوش یا کپسول مصرف می‌شه.

 

• چای سبز در درمان حمله پانیک

چای سبز حاوی ترکیباتی مثل ال-تیانین هست که می‌تونه استرس رو کم کنه و ذهن رو آروم کنه. فقط بهتره از نوع بدون کافئینش استفاده کنید تا تأثیر بهتری داشته باشه.

 

• درمان حمله پانیک با جینسنگ

جینسنگ یک گیاه دارویی بسیار مقوی و مؤثر برای زمان‌هاییه که شما دچار حملات پانیک شدید. این گیاه یکی از مؤثرترین روش‌های درمانیه و بر خلاف بقیه گیاهان آرام‌بخش اثر خواب‌آلودگی توی فرد ایجاد نمی‌کنه. به همین خاطر بین افراد محبوبیت بالایی داره و اکثر موارد استفاده میشه.

 

• اسطوخودوس(لوندر) برای کنترل حملات پنیک

کمتر کسی هست که گیاه اسطوخودوس رو نشناخته باشه و از تأثیرات اون روی اعصاب و آرامش بخش بودنش بی خبر باشه. این گیاه دارویی با آرامش بخشیدن به عصب‌ها و کاهش استرس و اضطراب نقش بسزایی توی کنترل و بهبود حملات پانیک داره و تاثیرات اون طوریه که ثابت شده که حتی اگه شما از طریق یک دکتر آنلاین مغز و اعصاب هم ویزیت بشین به احتمال زیاد مصرف این گیاه رو به شما توصیه کنه. قابل ذکره که اسطوخودوس یا به‌صورت روغن به بدن مالیده میشه یا به‌صورت دم‌نوش مصرف میشه. حتی استشمام عطرش می‌تونه اثرات مثبت داشته باشه.

 

• جو دوسر برای حمله عصبی پنیک

جو دوسر از گیاهان داروییه که واسه حملات پانیک استفاده میشه و تأثیر شگفت‌انگیزی روی مصرف‌کنندگان داشته. شما هم اگه در حین حملات پانیک و پس از اون دچار عوارضی میشین، واسه کاهش این عوارض می‌تونین از جو دوسر استفاده کنین.

 

گیاهان دیگه ای که به‌عنوان گیاه ضد استرس توی طب سنتی شناخته میشن، زردچوبه، گل رز، قاشقک آبی، گیاه رازک، شیرین‌بیان، چای کوهی، گیاه فرنجمشک، بابونه هست که یک گزینه ایده آله که می تونیم نام ببریم.

 

نکات مهم

• اگرچه گیاهان دارویی می‌تونن خیلی مفید باشن، اما نباید بدون مشورت با پزشک یا متخصص مصرف بشن، به‌خصوص اگه داروی خاصی استفاده می‌کنید یا شرایط پزشکی خاصی دارید.
• درمان اختلال پانیک فقط به دارو محدود نمی‌شه. ترکیب گیاهان دارویی با روش‌های روان‌درمانی و ورزش‌های آرامش‌بخش مثل یوگا یا مدیتیشن، بهترین نتیجه رو می‌ده.

یادتون باشه که شما تنها نیستید و اختلال پانیک قابل درمانه. پس با صبوری و استفاده از روش‌های طبیعی، قدم به قدم حالتون رو بهتر کنید.

 

شما می توانید جهت دریافت مشاوره و درمان حملات پانیک با متخصصان روان درمانی و روانپزشکی ما در مطب دکتر فرامرز ذاکری در ارتباط باشید.

شماره های تماس: ۰۲۱۲۲۲۶۰۰۶۷ – ۰۲۱۲۲۲۶۰۰۶۸