اختلال اضطراب فراگیر (اضطراب تعمیم‌یافته) چیست؟

 اختلال اضطراب تعمیم‌یافته یا فراگیر (Generalized Anxiety Disorder) نوعی اختلال روانشناسی که در اون، شخص دائماً در مورد اتفاقات آینده‌ نگرانه و از اونها میترسه. اصطلاح نگرانی (worry )به فکرکردن دائمی درباره یک موضوع و ناتوانی در کنار گذاشتن افکار اشاره داره.

نگرانی معمولاً ادامه پیدا میکنه چون شخص نمیتونه راه‌ حلی واسه مشکل پیدا کنه. همه مردم تا حدی نگران مسائل مختلف و خاص میشن ولی افراد مبتلا به اختلال اضطراب تعمیم‌ یافته نگران موضوعات بسیار مختلف و متعددی میشن و به همین دلیل از اصطلاح generalized به معنای تعمیم‌ یافته واسه اونها استفاده میشه.

و البته به نظر ما، اصطلاح اختلال اضطراب تعمیم‌یافته (Generalized Anxiety Disorder) معادل بهتریه. تقریباً 25 درصد مراجعه‌کنندگان به کلینیک‌های اختلال اضطرابی و حدود 12 درصد از بیماران مراجعه‌کننده به کلینیک‌های روان‌پزشکی، مبتلا به این اختلال هستند.

 

ویدئو تهیه شده توسط وبسایت دکتر ذاکری درباره موضوع:  اختلال اضطراب فراگیر یا تعمیم یافته

 

واسه افراد مبتلا به GAD نگرانی، حالت فلج‌کنندگی پیدا میکنه و به منبع ناراحتی هیجانی شدید تبدیل میشه. مثلاً: شخص به طور دائم و مرضی نگرانه، هم در مورد مسائل عمده زندگی (مثلاً، سلامت جسمی، اوضاع مالی، روابط اجتماعی، مسائل شغلی)، و هم در مورد خیلی از مسائل کوچیک زندگی روزمره که واسه سایر مردم اصلاً نگران‌کننده نیستند.

همچنین فرد احساس میکنه نمیتونه جلوی نگرانی خودش رو بگیره. افراد مبتلا به GAD احساس میکنن که نمی تونن آغاز یا پایان دوره‌های نگرانی رو تحت کنترل داشته باشن.

 

 

 

 علائم اختلال اضطراب فراگیر یا تعمیم یافته

نشانه‌های اختلال اضطراب تعمیم یافته (فراگیر) متنوع و متفاوته. اما مهم‌ترین نشانه‌های این اختلال عبارت است از:

• مشکل توی خوابیدن
• لرزش بدن
• انقباض عضلات
• سردرد
• تحریک‌پذیری
• تعریق
• گرگرفتگی
• احساس سبکی سر
• مشکل در تنفس
• حالت تهوع
• تکرر ادرار
• احساس گرفتگی در گلو
• خستگی
• عدم تمرکز
• مبهوت شدن
• عدم احساس آرامش
• مشکل در تمرکز

 

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره اختلال استرس پس از سانحه ( PTSD) + علائم و راهکارهای درمان

 

 دلایل ایجاد اختلال اضطراب فراگیر یا تعمیم‌یافته

اختلال اضطراب فراگیر زمانی ایجاد میشه که فرد قادر به کنترل استرس درونی خودش نباشه. در خیلی از موارد این بیماری ریشه ژنتیکی داره و بعضی وقت‌ها هم در اثر به‌هم‌ ریختن تعادل هورمون‌ها مثل بیماری‌  پرکاری تیروئید ایجاد میشه. خیلی از مواقع هم اختلال اضطراب فراگیر در اثر قرارگرفتن توی شرایط استرس‌زا ایجاد میشه و به یک مشکل مزمن توی فرد تبدیل میشه. مطالعات انجام شده در سال 2015 نشون میده که بیشتر افراد درون‌گرا به مشکل اضطراب فراگیر مبتلا میشن.

طبق بررسی‌ها شیوع اختلال اضطراب فراگیر در زنان 7/7 درصد و در مردان 4 درصده. همه‌گیرشناسی شیوع اختلالات اضطرابی به‌طورکلی در زنان دوبرابر مردانه.

 

رایج‌ترین دلایل اضطراب فراگیر نشئت‌گرفته از:

• مشکلات هورمونی: تست‌های آزمایشگاهی معمولاً اختلالات اضطرابی رو تشخیص نمیدن، اما نتایج این تست‌ها باعث میشه تا پزشک بتونه بیماری‌های فیزیکی که باعث تشدید علائم میشن، رو بررسی کنه. چون بعضی از بیماری‌ها مثل پرکاری تیروئید، با ایجاد تغییرات هورمونی باعث افزایش اضطراب میشه.
• ژنتیک: تحقیقات نشون میده که سابقه خانوادگی افراد بر احتمال ابتلا اونها به اختلال اضطراب تأثیر میزاره. به این معنا که والدینی که به این اختلال مبتلا هستن اون رو از طریق ژن‌ها به فرزندان خودشون  منتقل میکنن. اما بااین‌حال هنوز هیچ ژن اضطرابی شناسایی نشده.
• فاکتورهای محیطی: افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر معمولاً در دوران کودکی و یا دوره‌ای از زندگی خود سابقه رویداد آسیب‌زا، تجربیات تلخ یا منفی دارن. بیماری‌های مزمن پزشکی یا سایر اختلالات سلامت روان هم میتونه خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر رو افزایش بده. اتفاقات استرس‌زا مثل مصرف بیش از حد مواد مخدر، مرگ عزیزان، طلاق، و ازدست‌دادن شغل میتونه به تشدید علائم کمک کنه. به‌این‌ترتیب کنترل استرس به‌تدریج از دست شخص خارج میشه.
• تیپ شخصیتی: افرادی که خلق‌وخوی اونها ترسو یا منفی‌باف هست یا از هر چیز خطرناکی اجتناب میکنن، معمولاً بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر هستن.
• تفاوت در عملکرد مغز: درک این عامل هنوز واسه خیلی از دانشمندان پیچیده ست. شیمی مغز به مشکلات مربوط به مسیر سلول‌های عصبی خاصی اشاره میکنه که مناطقی از مغز که در تفکر و احساسات دخیل هستند، رو به هم متصل میکنه. اتصال سلول‌های عصبی توسط مواد شیمیایی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی انجام میشه که اطلاعات رو از یک سلول عصبی به سلول دیگه ارسال میکنن. اگه مسیرهایی که مناطق خاصی از مغز رو به هم متصل میکنن وظیفه خودشون رو به‌درستی انجام ندن، مشکلات مربوط به خلق‌وخو یا اضطراب ایجاد میشه.

پس اگه استرس و اضطراب شما غیرعادی به نظر میرسه و دائماً احساس میکنین نگران چیزی هستین، بهتره واسه درمان به یک روانشناس یا روانپزشک خوب مراجعه کنین.

 

  معیارهای 5-DSM برای اختلال اضطراب تعمیم‌یافته 

• فرد بیقراره، یا احساس عصبی بودن داره، یا به دلیل نگرانی بی‌دلیل بد اخلاقه.
• همیشه احساس خستگی و کوفتگی داره.
• نمیتونه حواس خودش رو جمع کنه یا ذهنش یک‌دفعه خالی میشه.
• زودرنجه و زود عصبانی میشه.
• تنش ماهیچه‌ای داره.

 

بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب اجتماعی +نشانه ها، علل و راهکارهای درمان 

 

 ملاک‌های تشخیصی اختلال اضطراب فراگیر 

اختلال اضطراب فراگیر تعمیم یافته (GAD )شامل 6 ملاکه A-B-C-D-E-F   ولی خب تشخیص نهایی تنها به عهده متخصص بالینی و یا روانپزشکه.

• اضطراب و نگرانی شدید و مفرط (دل‌شوره) درباره فعالیت‌های روزانه و یا تصمیم‌های زندگی و یا عملکرد شغلی و یا تحصیلی داشته باشن.
• شخص نمیتونه این نگرانی رو کنترل کنه.
• حداقل 3 مورد از علائم اضطراب که ذکر شد و یا بیشتر از 6 مورد رو در اکثر روزها در 6 ماه داشته باشه.
• اضطراب و نگرانی باعث میشه شخص به رنج در کارها و عملکرد شغلی و… دچار شده باشه.
• ناراحتی شخص از عارضه پزشکی و یا اعمال جراحی دیگه ای نباشه.
• ناراحتی شخص رو نتونیم به بیماری دیگه ای نسبت بدیم.

 

 

 روش‌های پیشگیری از اضطراب فراگیر

مشخص نیست که دقیقاً چه چیزی باعث ایجاد اختلال اضطراب فراگیر (GAD )میشه و هیچ راهکار شناخته شده‌ای واسه پیشگیری از اختلال فراگیر وجود نداره و تنها میتونید با مشاهده علائم جزئی از پیشرفت بیماری جلوگیری کنین. بااین‌حال اگه مضطربید، میتونید با اقداماتی از شدت علائم اضطراب کم کنین. در ادامه، این اقدامات رو توصیه می‌کنیم.

 

• هر‌چه زودتر کمک بگیرید: اگه به‌موقع اقدام نکنید، درمان اضطراب، مثل خیلی از بیماری‌های سلامت روان، دشوارتر میشه.
• افکار، احساسات و تجربیات روزمره خودتون رو یادداشت و نگهداری کنین: توجه به روند زندگی شخصی‌تون باعث میشه شما و درمانگر‌تون راحت‌تر بفهمین چه‌ چیزی شما رو مضطرب می‌کنه و چه‌ چیزی باعث میشه که احساس بهتری داشته باشین.
• مسائل زندگی خودتون رو در اولویت قرار بدید: میتونید با مدیریت دقیق زمان و انرژی‌تون اضطرابتون رو کم کنین.
• از سبک زندگی ناسالم پرهیز کنین: مصرف الکل و مواد مخدر و حتی مصرف نیکوتین یا کافئین ممکنه باعث ایجاد یا بدتر‌شدن اضطراب بشه. اگه به هر‌ کدوم از این مواد اعتیاد دارین، وترک اون شما رو مضطرب میکنه به پزشک خودتون مراجعه کنین یا از برنامة درمانی یا گروه‌های حمایتی کمک بگیرین.
• حفظ تعاملات اجتماعی میتونه بسیار کمک‌کننده باشه.
• پیوستن به گروه‌های پیاده‌روی یا ورزشی روی افکار اضطرابی تأثیر خوبی داره.

 

بیشتر بخوانید: حمله پانیک چیست؟ علائم، تشخیص و روش های درمان

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟ 

اگه احساس افسردگی و تحریک‌پذیری میکنین و یا به نوشیدن الکل یا مواد مخدر روی آوردید، ممکنه به مشکلات مختلف روانی در کنار اضطراب فراگیر مبتلا شده باشین.

 

کسانی که افکار خودکشی دارن، باید هر چه سریع‌تر از یک پزشک برای مشاوره و درمان کمک بگیرن. فراموش نکنین که اضطراب فراگیر باگذشت زمان نه‌تنها بهبود پیدا نمی‌کنه، بلکه شدیدتر هم میشه و از همین جهت اقدام واسه درمان توی مراحل اولیه معمولاً آسون تره.

 

 

 عوارض اختلال اضطراب فراگیر

این افراد اغلب دارای انرژی کمی هستن و اگه درمان نشن خطر ابتلا به افسردگی هم در این افراد افزایش پیدا میکنه و رفته رفته تمرکز شخص رو بر هم میزنه و اجازه نمیده که کارهای شخصی رو سریع و درست انجام بده؛ همچنین در بسیاری از شرایط با تأثیر بر وضعیت جسمی فرد باعث ابتلا به بیماری‌هایی مثل سردرد و میگرن، اختلالات خواب و بی‌خوابی میشه و در معرض خطر حمله قلبی و بیماری‌های قلبی هم هستن.

از عوارض دیگه اختلال اضطراب تعمیم‌یافته تأثیرش روی عملکرد معده هستش که در هضم و گوارش شما مشکل ایجاد میکنه و باعث بروز سندروم روده تحریک‌پذیر میشه. شایان ذکره دو سوم مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر با افسردگی دست‌وپنجه نرم میکنن و یک‌چهارم اونها اختلال هراس دارن و بسیاری از اونها در معرض اعتیاد به مواد مخدر و یا مشروبات الکلی هستن.

 

 

تکنیک‌ها و روش‌های درمانی اختلال اضطراب فراگیر

اختلال اضطراب فراگیر تعمیم‌یافته به دو روش اصلی درمان میشه: روان‌درمانی و دارودرمانی. البته قطعاً از ترکیب این دو با هم نتیجة بهتری حاصل میشه. واسه اینکه بفهمید کدوم روش درمانی واسه شما مؤثرتره، باید کمی آزمون‌وخطا انجام بدید. البته تکنیک‌هایی هم توصیه میشه که واسه داشتن زندگی بهتر خوبه که بهش دقت بشه که در ادامه بهش اشاره می‌کنیم.

 

·      روان‌درمانی

روان‌درمانی یا گفت‌وگو درمانی یا مشاوره روان‌شناختی یعنی همکاری‌کردن با درمانگر واسه کاهش علائم اضطراب‌. مؤثرترین روش روان‌درمانی واسه اختلال اضطراب فراگیر «رفتاردرمانی شناختی» یا «درمان رفتاری شناختی» هستش. رفتاردرمانی شناختی با آموزش شیوه‌های متفاوت تفکر، رفتار و واکنش به موقعیت‌ها به شما کمک میکنه تا کمتر احساس اضطراب و نگرانی کنین.

دربارة رفتاردرمانی شناختی به‌خوبی تحقیق شده  و از روش‌های طلایی روان‌درمانی به شمار میره. یکی دیگه از رویکردهای درمانی واسه اضطراب فراگیر «درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد» هستش. این نوع درمان در مقایسه با رفتاردرمانی شناختی، رویکرد متفاوتی در برابر افکار منفی استفاده میکنه و واسه کاهش رنج و اضطراب شما از راهبردهایی مثل ذهن‌آگاهی و هدف‌گذاری استفاده میکنه. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در مقایسه با رفتاردرمانی شناختی، شکل جدیدی از روان‌درمانیه ازاین‌جهت دربارة اثربخشی اون اطلاعات قابل استنادی نیست.

 

·      دارودرمانی

واسه درمان اختلال اضطراب فراگیر از داروهای مختلفی استفاده میشه که ما چند نمونه از اونها رو در ادامه معرفی می‌کنیم. دربارة مزایا، خطرات و عوارض جانبی احتمالی اونها با پزشک خودتون صحبت کنین و خودسرانه دارو مصرف نکنین.

·      داروهای ضدافسردگی

داروهای ضدافسردگی، از ‌جمله داروهایی هستن که در دسته داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین و مهارکنندة بازجذب سروتونین‌ نوراپی‌نفرین  قرار دارن که در صف اول درمان دارویی هستن. بعضی از داروهای ضدافسردگی که واسه درمان اختلال اضطراب فراگیر استفاده میشه میتونیم به موارد زیر اشاره کنیم:

اس‌سیتالوپرام (با نام تجاری لگزاپرو)؛

دولوکستین (با نام تجاری سیمبالتا)؛

ونلافاکسین (با نام تجاری افکسور ایکس آر)؛

پاروکستین (با نام تجاری پاکسیل).

البته ممکنه پزشک شما نوع دیگه ای از داروهای ضدافسردگی رو تجویز کنه.

 

• بوسپیرون

بوسپیرون نوعی داروی ضداضطرابه که باید دوره‌ای مصرف بشه. مثل بیشتر داروهای ضدافسردگی، معمولاً چندین هفته طول میکشه تا تأثیر اون نمایان بشه.

 

• بنزودیازپین‌ها

در شرایط خاص، ممکنه پزشک شما واسه تسکین علائم اضطراب‌ یکی از بنزودیازپین‌ها رو واستون تجویز کنه. این نوع مسکن‌ها اغلب فقط واسه تسکین اضطراب حاد و کوتاه‌مدت استفاده میشن و چون اعتیادآورن، درصورتی‌که به الکل یا مواد مخدر اعتیاد داشتید (دارید)، مصرف اونها توصیه نمیشه.

 

·      سبک زندگی و درمان‌های خانگی

در‌حالی‌که بیشتر افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی نیازمند روان‌درمانی یا مصرف دارو هستن، تغییر سبک زندگی هم میتونه به درمان اونها کمک کنه. یک فهرست از کارها که از دست خودتون بر‌میاد بهتون توصیه می‌کنیم:

فعالیت بدنی داشته باشید: طوری برنامه‌ریزی کنین که بیشتر روزهای هفته به لحاظ بدنی فعال باشید. ورزش  با بالابردن سطح هورمون شادی کاهش‌دهندة قوی استرسه. میتونه خلق‌و‌خوی شما رو بهبود بده و به شما کمک کنه سالم بمونید. از ورزش‌های سبک شروع کنید و به‌تدریج میزان و شدت فعالیت‌های خودتون رو افزایش بدید.

خوب بخوابید: حتماً به‌قدر کافی بخوابید. اگه نمی‌تونید خوب بخوابید، به پزشک‌ مراجعه کنین.

از تکنیک‌های تمدد اعصاب استفاده کنین: تجسم، مدیتیشن و یوگا نمونه‌هایی از تکنیک‌های تمدد اعصاب‌اند که می‌تونن اضطراب رو کاهش بدن.

غذای سالم بخورید: تغذیه سالم، مثلاً تمرکز بر سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و ماهی، میتونه نقش پررنگی در کاهش استرس داشته باشه، البته تحقیقات بیشتری در این باره لازمه.

از مصرف الکل و مواد مخدر اجتناب کنین: این مواد می تونن باعث تشدید اضطراب بشن.

سیگار رو ترک کنین و نوشیدن قهوه رو کم یا قطع کنین. هم نیکوتین و هم کافئین اضطراب رو بدتر می‌کنن.

 

·      مشاوره (درمان شناختی رفتاری)

درمان شناختی رفتاری به افراد کمک میکنه تا به درک عمیق‌تری از اضطراب و دلایل اون برسن. همچنین در این نوع مشاوره ابزارهایی واسه مدیریت اضطراب، راهی واسه تسکین طولانی‌مدت اون به افراد مبتلا ارائه میشه که میتونه کمک‌کننده باشه.

شما می توانید جهت دریافت مشاوره و درمان اختلال اضطراب فراگیر با  بهترین متخصصان روان درمانی و روانپزشکی ما در مطب دکتر فرامرز ذاکری در ارتباط باشید.

شماره های تماس: ۰۲۱۲۲۲۶۰۰۶۷ – ۰۲۱۲۲۲۶۰۰۶۸