دروغگویی کودکان یکی از دغدغه های اکثریت والدین است. شاید برای شما به عنوان پدر یا مادر این سوال پیش آمده باشد که علت دروغگویی در کودکان چیست؟ درمان دروغگویی کودکان کدام است؟ دروغگویی یکی از بدترین عاداتی است که افراد در همان کودکی به آن مبتلا می شوند اما دروغگویی در کودکان متفاوت از دروغگویی در بزرگسالان است و این دو با هم قابل مقایسه نیست.

دروغ کودکان از شرارت و فریبکاری نیست دنیای کودکان ترکیبی از تخیل و واقعیت است و با دنیای بزرگسالان فرق دارد و بیشتر برای جلب توجه یا رهایی از یک مشکل و یا به دلایل مختلف دیگری دروغ می گویند لازم است والدین قبل از هر کاری علت دروغگویی در کودکان را شناسایی کنند سپس با برخورد و راه حل مناسب با دروغگویی کودکان مقابله کنند اما دلایل دروغگویی کودکان چیست؟ نحوه برخورد با دروغگویی کودکان چگونه است؟ لازم است در ادامه با ما همراه باشید بیشتر نوضیح خواهیم داد.

دروغگویی در کودکان

کودکان ممکن است در سنین مختلف به دلایل مختلفی دروغ بگویند پس باید علت دروغگویی در کودکان را در سنین مختلف بررسی کرد و متناسب با میزان آگاهی کودک از دروغ، با وی برخورد مناسب داشت.

این مطلب را نیز بخوانید: همه چیز در مورد اضطراب در کودکان

دلایل دروغگویی کودکان

در زیر 5 دلیل دروغگویی کودکان از نظر روانشناسی که همه پژوهشگران بر آن اتفاق نظر دارند آمده است.

ترس

ترس از به وجود آمدن مشکل یکی از دلایل دروغگویی در کودکان است کودکان به خاطر ترس از انتقاد، تنبیه یا سرزنش مجبور به دروغ گفتن می شوند مثلا کاری را که نباید انجام می دادند را انجام دادند یا قانونی را زیر پا گذاشته اند به خاطر همین به منظور دفاع از خود در برابر تهاجمات خانواده دروغ می گویند.

در کل بیشتر دروغگویی کودکان در سنین پایین تر به خاطر جلوگیری از ناراحتی و عصبانیت والدین است کودکان چون دوست دارند همواره مورد تایید و تشویق والدین خود باشند و نمی خواهند ناراحتی والدین را ببینند کارهای اشتباه خود را نمی پذیرند و با دروغ انکار می کنند.

مثلا از تولد تا 5 سالگی چون بیش تر به بازی و سرگرمی مشغول هستند بیشتر شیطنت دارند ممکن است اشیاء را بشکنند یا وسیله ایی را خراب کنند وقتی با واکنش والدین مواجه میشوند با دروغ خود را از تنبیه و شرمساری نجات می دهند رفته رفته که بزرگتر می شوند معنای دروغ را بهتر میفهمند ولی برای رضایت خاطر والدین و ایجاد امنیت برای خود همچنان دروغ می گویند در حدود سن ده سالگی به بعد دیگر به خوبی راست و دروغ را متوجه می شوند.

جلب توجه

ممکن است جلب توجه علت دروغگویی کودکان باشد یعنی کودک به خاطر جلب توجه والدین و دیگران دروغ میگوید. کودکان به محبت و تشویق نیاز دارند از این رو وقتی با بی توجهی یا کم محلی روبه رو می شود در بیان مسائل، بعضی موارد را هم به دروغ اضافه می کنند.

این مطلب را نیز بخوانید: چطور اعتماد به نفس کودک خود را افزایش دهید؟

الگو برداری از والدین

کودکان دروغ را از والدین خود می آموزند مثلا زمانی که پدر و مادر از فرزند خود می خواهند که در جواب دیگران بگویند که منزل نیستد والدین متوجه این امر نیستند که با این کار خود دروغ را به فرزندشان آموزش داده اند. یا گاهی والدین با اینکه می دانند فرزندشان مرتکب کار اشتباه شده می گویند “نه تو این کارو نکردی” با این کار علاوه بر اینکه دروغ را به فرزند خود یاد می دهند باعث می شوند تا کودک به جای قبول اشتباه خود آن را انکار کند و به دروغ روی بیاورد.

فراموشی و حافظه ضعیف کودکان

کودکان به خاطر اینکه زود فراموش می کنند و یادشان نمی آید که حقیقت چه بوده به دروغ رو می آورند.

تخیلات

همچنین برخی کودکان خیال پردازی می کنند و تخیلات خود را بازگو می کنند دیگران کودک را به دروغگویی متهم می کنند در حالی که اینها دروغ محسوب نمیشود و تنها تخیلات هستند.

از طرفی گاهی کودک واقعیت ها را بیان می کند اما چون شناخت صحیحی نداریم ممکن است تصور کنیم که کودک دروغ می گوید یک ضرب المثل هست که می گوید حرف راست را باید از بچه شنید چون کودکان فطرت پاکی دارند و دروغ را نمی شناسند و از ضرر و نفع آن بی خبر هستند ممکن است گاهی سخنانی که می گویند حقیقت داشته باشد. این بستگی به والدین دارد که تا چه حد صداقت را به کودک خود یاد داده و تا چه اندازه کودک خود را می شناسند.

این مطلب را نیز بخوانید: 5 راهکار برای درمان استرس کودکان

سایر دلایل

دلیل دروغگویی کودکان به علت های مختلفی بستگی دارد در زیر برخی دیگر از آنان آمده است

• ممکن است به خاطر فرار از مسئولیت هایی باشد که نمی توانند به عهده بگیرند
• ناتوانی در بیان درست حقایق و احساسات
• دروغگویی به دلیل تنبلی و فرار از انجام تکالیف یا تکالیف بیش از حد توان و کارهای شخصی
• دروغگویی به خاطر خودخواهی و انتقام جویی
• دروغ به علت حسادت و رقابت با خواهر و برادر خود
• گاهی کودکان به خاطر کسب منفعت دروغ می گویند مثلا برای دریافت هدیه یا پاداشی که والدین قولش را داده اند دروغ می گویند تا رضایت والدین را دریافت کنند.

با دروغگیی کودکان چه کنم؟

دروغگویی تاثیرات منفی بر کودکان دارد از جمله تشدید استرس و اضطراب،  کاهش اعتماد به نفس، بی محلی اطرافیان به خاطر بی اعتمادی، ترک همسالان و منزوی شدن و… خب راهکار چیست با دروغگویی کودکان چه باید کرد؟

• بررسی کنید که علت و انگیزه ی او از دروغ چه بوده ریشه یابی کنید تا بهتر بتوانید فرزند خود را راهنمایی کنید.
• با شنیدن دروغ فرزندتان صبور باشید و هیچ گاه در میان جمع اورا ضایع نکنید.
• هرگز با خنده و خوشحالی از دروغ پردازی فرزندتان استقبال نکنید.
• با کودک خود در مورد فواید راستگویی و ضرر دروغگویی صحبت کنید.
• با تعریف حکایات و پند و اندرز در مورد مضرات دروغگویی روشنگری کنید.
• از مشاوران و روانشناسان کمک بخواهید.

این مطلب را نیز بخوانید: اختلال نافرمانی در کودکان و مخالف بودن با دیگران

درمان دروغگویی کودکان

درمان رسمی برای دروغگویی وجود ندارد کودکان از دروغ به عنوان یک مهارت نادرست برای حل مسائلشان استفاده می کنند پس بهتر است والدین با یافتن راه حل منطقی برای رفع مسائل کودکان از دروغگویی آنها جلوگیری کنند. درضمن دروغگویی در کودکان عیب بزرگی محسوب نمی شود بلکه نشان دهنده تفکر و هوش آنان است چرا که کودکان در میابند میتوانند واقعیت را جور دیگری جلوه دهند و با ذهن افراد بازی کنند اما چون دروغگویی بی آبرویی و بی اعتمادی را در پی دارد بهتر است والدین به دنبال دریافت راه حل از روانشناسان و مشاوران برای درمان دروغگویی در کودکان خود باشند.

روانشناسی دروغگویی کودکان

دروغگویی نشانه یک رشد شناختی مانند سایر مهارت های شناختی در مغز کودک است دروغگویی باعث رضایت خاطر در کودک میشود یعنی در کوتاه مدت احساس آسودگی و نجات می کند اما در بلند مدت آسیب های روانی مانند اضطراب، فراموشی، احساس گناه و ترس را به دنبال دارد. این آثار روانی  باعث کاهش اعتماد به نفس، فرار از مسئولیت و شکل گیری شخصیت ضعیف در کودک می شود.

چگونه بفهمیم کودک به ما دروغ می گوید؟ با دقت به یک سری نکات والدین می توانند تشخیص بدهند که کودکشان به آنها دروغ می گوید. مثلا کودکان معمولا هنگام دروغ گفتن ناراحت و عصبانی اند یا سخن خود را با آب و تاب بیان می کنند یا دروغی که بیان می کنند منطقی نیست و یا اینکه مسقیما به چشمان شما نگاه نمی کنند.

نحوه برخورد با دروغگویی کودکان

شخصیت انسان در سن 1 تا 7 سالگی شکل می گیرد والدین تاثیر بسزایی در شکل گیری این شخصیت دارند کودکان دروغگویی را یاد می گیرند باید همواره صداقت را به فرزندانتان بیاموزید اگر این عادت ترک نشود ممکن است دروغگویی مانند بسیاری از رذایل اخلاقی دیگر در وجود فرزندتان نهادینه شود و تبدیل به یک عادت زشت همیشگی در شخصیت آنان باقی بماند پس می توانید با برخورد درست از دروغگویی در کودکان خود جلوگیری کنید.

 اما بهترین برخورد با کودک دروغگو چیست؟

نحوه برخورد با دروغگویی کودکان بسیار مهم است  برخی از والدین با شندین دروغ فرزندشان ممکن است عصبانی شوند، پرخاشگری کنند، فرزند خود را تهدید به تحریم کنند و یا کودک را تنبیه کنند. بهتر است والدین به جای تنبیه، کودک را از تبعات دروغ آگاه کنند و جوری رفتار نکنند که اگر برایش اتفاق واقعی افتاد از ترس نتواند شما را آگاه سازد.

والدین هرگز نباید کودک را دروغگو خطاب کنند چون اعتماد به نفس کودک از بین می رود و اگر از کودک بخواهند به دروغ گفتن خود اعتراف کنند باعث عادی شدن دروغ و ترغیب کودک به دروغ بعدی میشوند باید به صورت قاطع و صریح از فرزند خود  بخواهید که همیشه و در همه حال صداقت داشته باشد و دوست ندارید دروغ بشنوید.
این مطلب را نیز بخوانید: صفر تا صد درمان عدم تمرکز کودکان

راه های مقابله با دروغگویی کودکان

راه های مقابله با دروغگویی کودکان کم نیستند در زیر سعی نمودیم برخی از آنان را ذکر کنیم:

زمانی که متوجه شدید کودکتان به شما دروغ گفته بدون آنکه فریاد بزنید و یا  اینکه کودک را تنبیه کنید آرامش داشته باشید و با جدیت بخواهید که همیشه راستگو باشد و اگر کار اشتباهی انجام داده مسئولیت اشتباهش را بپذیرت و عذرخواهی کند و اگر در هر صورت راستگو باشد نه تنها مجازات نمی شود بلکه پاداش هم دریافت خواهد کرد در صورتی هم که متوجه شدید کودکتان قصد انجام کاری را دارد که شما خوش ندارید و به خاطرش به شما دروغ می گوید از او بخواهید اگر راستش را بگوید به او اجازه خواهید داد؛ با این کار از دروغ های بعدی کودکان جلوگیری کرده اید.

در حضور فرزندانتان به دیگران دروغ نگویید کودکان شما را به عنوان الگوی خود می دانند همواره آگاه باشید که کودکان از شما می آموزند پس الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشید و دروغ و فریب کاری را به آن ها نیاموزید.

گاهی اوقات هم باید دروغ های کودکان را نادیده گرفت چون در صورت توجه ممکن است کودک اقدام به ساختن دروغ های بعدی کند. همچنین گاهی اوقات لازم است یک تذکر به کودک خود بدهید مثلا مستقیم نگویید که دروغ می گویی بلکه بگویید “به نظرت یه کم خلاف واقع نیست” یا “واقعا همین طور است” در این صورت کودک ترغیب می شود تا حقیقت را بیان کند و از دروغ گفتن شرم داشته باشد.

برای کودکان توضیح دهید که دروغگویی چه تاثیری بر دیگران دارد و ممکن است چه آسیب هایی را به دنبال داشته باشد هرگز با خشونت کودک خود را تنبیه نکنید اورا دروغگو خطاب نکنید و شخصیت کودک را خورد نکنید بلکه به او فرصت جبران اشتباهاتش را بدهید جوری رفتار کنید که بدون آنکه اورا تحقیر کرده باشید کودک متوجه رفتار زشت خود باشد و بداند که دروغ کاری زشت و ناپسندی است و در صورت تداوم دروغ شما و دیگران به او اعتماد نخواهید کرد.

سخن پایانی

بیشتر به کودک توجه کنید درصورتی که راه های مقابله با دروغگویی کودکان را نمی دانید با یک فرد متخصص روانشناس یا مشاور مدرسه مشورت کنید چون ممکن است دروغگویی کودک ناشی از مشکلات روانی مثل اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز، اختلال دوقطبی یا ناتوانی در یادگیری باشد