فراموشی افراد مسن، نگرانی بسیاری از سالمندان است. فراموشی گاه به گاه امری طبیعی است و نشانه‌ای از زوال عقل نیست. فراموشی بخشی طبیعی از روند پیری است. سالمندان ممکن است گاهی فراموش کنند که قبضی را پرداخت کنند یا کلید ماشین را گم کنند. این موارد با افزایش سن افراد انتظار می‌رود و جای نگرانی ندارد. اما اگر مشکلات جدی حافظه، عملکرد روزانه را مختل کند جای نگرانی وجود دارد.

هنگامی که فراموشی شدید رخ می‌دهد، فعالیت‌های روزمره به طور فزاینده‌ای دشوار می‌شوند. سالمند ممکن است دیگر نتواند از تلفن استفاده کند، رانندگی کند یا راه خانه را پیدا کند. فراموشی شدید می‌تواند منجر به مشکلات ایمنی شود.

سالمند ممکن است فراموش کند بعد از پخت و پز اجاق گاز را خاموش کند یا بعد از ورود به خانه، در ورودی را باز بگذارد. به ویژه هنگامی که بیماری آلزایمر تشخیص داده می‌شود، چنین مشکلات حافظه‌ای به تدریج ایجاد می‌شود و در طول زمان بدتر می‌شود.

فراموشی چیست؟

حدود 40 درصد از افراد پس از 65 سالگی نوعی از فراموشی را تجربه می‌کنند. با این حال، تغییراتی در سبک زندگی وجود دارد که می‌توانید برای تقویت سلامت شناختی و محافظت از حافظه خود در هنگام پیری انجام دهید. با این حال، همه انواع فراموشی به عنوان بخشی از پیری طبیعی نیستند. مشکلات حافظه‌ای که انجام کارهای روزمره را دشوار می‌کند، می‌تواند نشان‌دهنده اختلال شناختی خفیف (MCI) یا مراحل اولیه زوال عقل باشد.

مطالعات اولیه در مورد آلزایمر و مرحله پیش از آن، یعنی اختلال شناختی خفیف، عمدتاً بر روی تأثیر این بیماری بر حافظه کوتاه‌مدت متمرکز بود. اما مشاهدات بالینی پزشکان و پرستاران نشان داد که بیماران مبتلا به فراموشی، علاوه بر مشکلات حافظه، در پردازش اطلاعات پیچیده‌تر و معنایی نیز با دشواری روبرو هستند. این مشاهدات محققان را بر آن داشت تا پژوهش‌های خود را گسترش داده و به بررسی دقیق‌تر تأثیر آلزایمر بر توانایی‌های شناختی بالاتر بپردازند.

 

 

علت فراموشی چیست؟ (فراموشی چگونه اتفاق می افتد)

کاهش حافظه کوتاه‌مدت باعث می‌شود افراد چیزهایی را که اخیراً شنیده‌اند، دیده‌اند یا انجام داده‌اند را فراموش کنند. گاهی اوقات علت فراموشی در حافظه کوتاه‌مدت ممکن است به دلیل فراموشی مرتبط با سن باشد که بخشی طبیعی از پیری است. با این حال، تلاش مکرر برای یادآوری مکالمات یا رویدادهای اخیر می‌تواند نشانه‌ای از زوال عقل یا MCI باشد. در افراد مبتلا به فراموشی، کاهش حافظه کوتاه‌مدت معمولاً پیشرونده است، به این معنی که با گذشت زمان بدتر می‌شود.

در افراد مبتلا به MCI، ممکن است کاهش حافظه ثابت بماند، بدتر شود یا بهبود یابد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان نگران کاهش حافظه کوتاه‌مدت هستید، برای بحث در مورد علائم خود به پزشک مراجعه کنید. با توجه به اینکه سبک زندگی، عادات روزانه و فعالیت‌های ما تأثیر مستقیمی بر سلامت مغز دارند، می‌توان با انجام فعالیت‌هایی که مغز را فعال می‌کنند، از پیری سلول‌های مغزی پیشگیری کرد.

در هر سنی که باشیم، روش‌های مختلفی برای تقویت مهارت‌های شناختی، جلوگیری از فراموشی و حفظ سلامت مغز وجود دارد. با کمی تلاش و تغییر در عادات روزانه، می‌توانیم از مغز خود به بهترین شکل ممکن محافظت کنیم.

 

علائم فراموشی در سالمندان

مهم است بدانید که فراموشی فقط کند شدن فرایند یادآوری نیست. بیماری فراموشی در سالمندان یکی از علائم اختلال شناختی خفیف است. اگرچه عملکرد روزانه شما همچنان پابرجا است، اما تفاوت قابل توجهی وجود دارد. در ادامه علائم فراموشی در سالمندان بیان میشود:

• چندین بار پرسیدن یک سوال
• مشکل در یادآوری مکالمات اخیر
• گم کردن وسایل پرکاربرد
• از دست دادن قرار ملاقات‌ها
• فراموش کردن پرداخت قبض‌ها یا رسیدگی به سایر مسئولیت‌ها

 

 

اگر علائم زیر را مشاهده نمودید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

• مشکل در گفتن یا پیدا کردن کلمه مناسب
• مشکل در انجام کارهایی که قبلاً بدون مشکل انجام می‌دادید
• مشکل در تشخیص چیزها، مانند چهره‌ها یا اقلام آشنا
• مشکل در برنامه‌ریزی یا تمرکز توجه

 

در اینجا برخی از تجربیات رایج فراموشی در پیری در میان سالمندانی که دچار هستند آورده شده است:

• گم کردن وسایل یا فراموش کردن جایی که وسایل را گذاشته‌اند
• اشتباه گرفتن نام‌ها یا مشکل در یادآوری نام افراد
• فراموش کردن قرار ملاقات یا فراموش کردن پرداخت قبض
• احساس اینکه کلمه ای را “سر زبان دارید” اما نمی‌توانید آن را به یاد بیاورید
• زمان بیشتری نسبت به گذشته برای حفظ اطلاعات جدید یا یادگیری مهارت جدید نیاز دارید
• مشکل در انجام چند کار همزمان

 

راه های پیشگیری از فراموشی ناگهانی در سالمندان

رژیم غذایی نامناسب، اختلال خواب و کمبود ورزش همگی می‌توانند منجر به کاهش حافظه شوند. فعال ماندن از نظر ذهنی، جسمی و اجتماعی و خوب غذا خوردن و خوابیدن همگی می‌توانند به جلوگیری از کاهش حافظه در سنین پیری کمک کنند. در ادامه راه های پیشگیری از فراموشی در سالمندان بیان میشود:

نکته 1: ایجاد روتین روزانه

روتین‌ها برای سالمندانی که دچار فراموشی هستند مفید است. با دنبال کردن یک الگوی ثابت از فعالیت‌ها، فرد سالخورده روتین‌ها را به حافظه بلندمدت خود منتقل می‌کند. افراد مبتلا به فراموشی قادر به دسترسی به حافظه بلندمدت بهتر از حافظه کوتاه‌مدت هستند. برنامه‌های روزانه را بر اساس ترجیحات سالمند تنظیم کنید و برنامه‌های روزانه‌ای برای خواندن اخبار، پیاده‌روی، گذراندن وقت با خانواده و دوستان، خوردن غذا، آماده شدن برای خواب و خوابیدن تعیین کنید.

نکته 2: تهیه لیست کارها

سالمندان مبتلا به فراموشی خفیف با تهیه لیست کارها و برنامه‌ریزی کارها بهتر می‌توانند کنار بیایند. ابزارهای حافظه مانند تقویم‌های دیواری و یادداشت‌های یادآوری مفید هستند. سالمندی که قرار ملاقات با پزشک را روی تقویم آشپزخانه یادداشت می‌کند، آن را می‌بیند و به یاد می‌آورد.

نکته 3: وسایل را در یک مکان نگه دارید

نگهداری وسایل روزمره در یک مکان، نکته مفید دیگری برای مقابله با فراموشی است. کیف پول یا کیف دستی، کلید، عینک و تلفن را در یک مکان آشنا نگه دارید تا به راحتی پیدا شوند.

نکته 4: حواس‌پرتی را محدود کنید

سالمندانی که سعی می‌کنند چندین اطلاعات را همزمان به خاطر بسپارند، احتمالاً آن‌ها را فراموش می‌کنند. در عوض، برای بهبود احتمال یادآوری بعدی، روی به خاطر سپردن یک چیز در یک زمان تمرکز کنید.

نکته 5: درگیر اجتماعی بمانید

معاشرت حافظه و توجه را تحریک می‌کند و در عین حال شبکه‌های عصبی مغز را تقویت می‌کند. سالمندانی که درگیر روابط اجتماعی هستند، به مغز خود تمرین می‌دهند و این فعالیت ذهنی به مرور زمان به تقویت حافظه آنها منجر میشود. محققان دریافته‌اند که سالمندانی که روابط اجتماعی قوی دارند، کمتر دچار فراموشی می‌شوند.

نکته 6: مغز را تمرین دهید

فعالیت‌های ذهنی نیز مغز را تحریک می‌کنند و در نتیجه به سالمندان کمک می‌کنند تا از برخی از فراموشی‌ها جلوگیری کنند. فعالیت‌هایی که ذهن را هوشیار نگه می‌دارند عبارتند از جدول کلمات متقاطع و پازل جورچین. سالمندان را تشویق کنید که مطالعه کنند، بازی کنند، یک سرگرمی جدید را کشف کنند یا یاد بگیرند که یک ساز موسیقی بنوازند.

نکته 7: خواب کافی

ضروری است که سالمندان هر شب خواب کافی داشته باشند. مقدار توصیه شده خواب با کیفیت برای بزرگسالان هفت تا هشت ساعت است. خواب خاطرات را سازماندهی می‌کند و آن‌ها را به‌روزرسانی می‌کند.

نکته 8: تغذیه سالم داشته باشید

یک رژیم غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی برای مغز افراد سالمند مفید است. افراد مسن تشویق می‌شوند که با مصرف مقدار توصیه شده میوه، سبزیجات و غلات کامل در هر روز، سلامت مغز خود را تقویت کنند. منابع پروتئین باید کم چرب باشند، مانند ماهی، طیور بدون پوست و حبوبات.

نکته 9: مراقبت از خود را تمرین کنید

سالمندانی که مشکلات مزمن سلامتی را مدیریت می‌کنند، بهتر می‌توانند با فراموشی کنار بیایند. مراقبت از مسائل پزشکی مانند دیابت، فشار خون بالا، چاقی، کم‌شنوایی و افسردگی، به حافظه بهتر تبدیل می‌شود.

 

تفاوت آلزایمر با فراموشی چیست؟

فراموشی مرتبط با افزایش سن، بخشی طبیعی از روند پیری است. با افزایش سن افراد، ممکن است به خوبی گذشته اطلاعات را به خاطر نیاورند. مشکلات جدی‌تر حافظه که بر زندگی روزمره فرد تأثیر می‌گذارد، می‌تواند نشانه اولیه الزایمر باشد. علائم احتمالی آلزایمر عبارتند از:

• فراموشی مکرر مکالمات یا رویدادهای اخیر
• مشکل در گفتگو
• فراموشی نام افراد یا اشیاء
• گم کردن یا جا گذاشتن مکرر وسایل مهم
• گم شدن در مکان‌های آشنا
• فراموشی مسیرهای آشنا هنگام رانندگی یا پیاده‌روی
• فراموشی قرار ملاقات‌ها و تاریخ‌های مهم
• مشکل در پیگیری داروها
• مشکل در تشخیص چهره دوستان و اعضای خانواده نزدیک
• اغلب قضاوت اشتباه و تصمیم گیری ضعیف
• عدم توانایی در پرداخت منظم صورتحساب ها
• اغلب گیج شدن در زمان و مکان
• مشکل در انجام کارهای آشنا، مانند درست کردن قهوه هر روز
• گم شدن در راه خانه از محل کار روزانه

 

روش هایی برای تقویت حافظه سالمندان

فراموشی سالمندان اغلب بخشی اجتناب‌ناپذیر از پیر شدن است و ممکن است نتوانید از کاهش حافظه در سنین پیری جلوگیری کنید. با این حال، تغییراتی در سبک زندگی وجود دارد که می‌توانید برای بهبود سلامت شناختی خود و کاهش خطر کاهش حافظه انجام دهید. یک راه آسان برای تقویت سلامت مغز و بهبود حافظه، فعالیت بدنی منظم است.

ورزش منظم بسیاری از جنبه‌های سلامت شناختی را بهبود می‌بخشد و می‌تواند مهارت‌های حل مسئله را ارتقا دهد، حافظه را تقویت کند و اضطراب و افسردگی را کاهش دهد.

در میان سالمندان، ورزش فیزیکی به بهبود عملکرد شناختی، یادگیری و عملکرد حافظه کمک می‌کند. ورزش مکرر حتی ممکن است از زوال عقل جلوگیری کند. ورزش هوازی، تمرینات قدرتی و تمرینات ذهن و بدن (مانند یوگا، پیلاتس و تای چی) همگی به نفع سلامت مغز هستند. خوردن یک رژیم غذایی مغذی برای حفظ عملکرد سالم مغز و بهبود حافظه بسیار مهم است.

 

 

غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا 3، کورکومین، فلاونوئیدها و سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری با شناخت و عملکرد حافظه بهتر مرتبط هستند. کمبود ویتامین B12 به ویژه برای عملکرد شناختی در افراد مسن مضر است. خوشبختانه، مکمل B12 در 84 درصد از بیماران به طور قابل‌توجهی عملکرد حافظه را بهبود بخشید. بهترین غذاها برای سلامت مغز شامل ماهی‌های چرب، انواع توت‌ها، سبزیجات برگ‌دار تیره، قهوه و گردو است.

خواب با کیفیت پایین به ویژه در بین افراد مسن شایع است. یک مطالعه نشان داد که افراد بالای 60 سال 70 درصد کمتر از افراد 18 تا 25 ساله خواب عمیق دارند. تحریک شناختی می‌تواند به بهبود حافظه کوتاه‌مدت در افراد مسن کمک کند. فعالیت‌هایی که مغز را درگیر می‌کنند عبارتند از گوش دادن به موسیقی، حل پازل، یادگیری زبان یا ساز جدید، مراقبه، ورزش، مطالعه و بازی شطرنج. حل معما می‌تواند به بهبود عملکرد شناختی و حافظه کمک کند.

به عنوان مثال، تکمیل پازل‌های جورچین می‌تواند چندین توانایی شناختی از جمله حافظه فعال، استدلال و حافظه اپیزودیک (نوعی حافظه بلندمدت) را فعال کند. تحریک شناختی منظم از طریق حل معما حتی ممکن است به کاهش خطر ابتلا به زوال عقل و اختلال شناختی خفیف کمک کند. افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است با پازل‌ها و بازی‌های متداول مشکل داشته باشند.

در این موارد، به دنبال پازل‌ها و بازی‌های مناسب برای زوال عقل باشید که مخصوص افراد مبتلا به کاهش شناختی طراحی شده‌اند. دفتر خاطرات می‌تواند به افراد مبتلا به فراموشی کمک کند تا خاطرات بلندمدت خود را به یاد بیاورند و دوباره تجربه کنند.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

هنگامی که مشکلاتی شامل رفتارهای خطرناک (مانند سرگردانی در خارج از منزل یا روشن گذاشتن اجاق گاز)، تغییرات قابل توجه در خلق و خو و از دست دادن توانایی هایی مانند لباس پوشیدن و بهداشت شخصی نمایان میشود، وقت آن است که از پزشک کمک بخواهید. باید فضایی امن و بدون قضاوت برای سالمندان ایجاد کنیم تا بتوانند آزادانه در مورد فراموشی‌های خود صحبت کنند.

به آن‌ها اطمینان دهیم که فراموشی بخشی طبیعی از روند پیری است و نباید باعث شرمساری یا ناراحتی آن‌ها شود. به جای سرزنش کردن، باید به سالمندان یادآوری کنیم که فراموشی تقصیر آن‌ها نیست و می‌توانند به راحتی برای یادآوری اطلاعات از ما کمک بگیرند. به جای تمرکز بر مشکل فراموشی، بهتر است به دنبال راهکارهایی برای تقویت حافظه و جلوگیری از پیشرفت آن باشیم. تکرار فراموشی و تأثیر آن بر زندگی روزمره می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر باشد.

بنابراین، به محض مشاهده این علائم، بهتر است به بهترین دکتر روانپزشک مراجعه کنید. با تشخیص زودهنگام، پزشک می‌تواند علل برگشت‌پذیر فراموشی را شناسایی و درمان کند. همچنین، درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری‌هایی مانند زوال عقل عروقی جلوگیری کرده یا روند بیماری آلزایمر را کند کند.

 

درمان فراموشی در سالمندان

در حال حاضر، هیچ درمان قطعی برای فراموشی در افراد مسن وجود ندارد. رویکرد اصلی شناسایی و از بین بردن علت اصلی در صورت امکان است، تا مغز شما بتواند به بهترین شکل بهبود یابد. فراموشی ناگهانی نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. مراقبت زودهنگام همچنین به شما کمک می‌کند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید. درمان فراموشی در سالمندان به علت اصلی آن بستگی دارد.

 

 

 

در برخی موارد، درمان فراموشی در سن بالا با یافتن علت زمینه ای آن، می‌تواند به بهبود حافظه کمک کند. برخی از روش‌های درمان فراموشی در سن بالا عبارتند از:

• دارودرمانی: برای بیماری‌هایی مانند آلزایمر، داروهایی وجود دارد که می‌توانند روند پیشرفت بیماری را کند کرده و علائم آن را بهبود بخشند.
• درمان‌های غیر دارویی:
  • فعالیت‌های ذهنی: انجام فعالیت‌هایی مانند حل جدول، خواندن کتاب، یادگیری زبان جدید و شرکت در کلاس‌های آموزشی می‌تواند به تقویت حافظه کمک کند.
  • ورزش: ورزش‌های هوازی و تمرینات تقویت حافظه می‌توانند به بهبود عملکرد مغز کمک کنند.
  • تغذیه سالم: مصرف غذاهای مغذی، به ویژه غذاهای حاوی امگا 3، آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های گروه B، می‌تواند به سلامت مغز کمک کند.
  • خواب کافی: خواب کافی برای ترمیم سلول‌های مغز و تقویت حافظه ضروری است.
  • کاهش استرس: تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به بهبود حافظه کمک کنند.

 

بهترین دارو برای فراموشی

رژیم غذایی سالم و غنی می‌تواند سلامتی شما را تقویت کند و به جلوگیری از فراموشی با افزایش سن کمک کند. برخی از بهترین غذاها برای سلامت مغز عبارتند از سبزیجات ، ماهی‌های چرب و انواع توت‌ها. درمان دارویی فراموشی نباید بدون تجویز پزشک مصرف گردد. در ادامه بهترین  داروها برای درمان فراموشی در پیری بیان می شود:

• داروهای کولینرژیک: این داروها با افزایش سطح استیل کولین، یک انتقال‌دهنده عصبی مهم در حافظه، به بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کنند. نمونه‌ای از این داروها، دونپزیل (Aricept) است که معمولاً برای درمان بیماری آلزایمر تجویز می‌شود:

• قرص مودافینیل
•  مکمل باکوپا مونیر
•  مکمل رزوراترول
•  مکمل فسفاتیدیل سرین

 

 

• ممانعت‌کننده‌های استیل کولین استراز: این داروها با جلوگیری از تجزیه استیل کولین، باعث افزایش سطح آن در مغز می‌شوند. ریواستیگمین (Exelon) و گالانتامین (Reminyl) از جمله این داروها هستند.
• مهارکننده‌های NMDA: این داروها با کاهش فعالیت گیرنده‌های NMDA، از آسیب سلول‌های عصبی جلوگیری می‌کنند. ممانتین (Namenda) نمونه‌ای از این داروها است که اغلب در ترکیب با داروهای کولینرژیک برای درمان آلزایمر استفاده می‌شود.
• داروهای ضد افسردگی: افسردگی می‌تواند باعث اختلال در حافظه شود. داروهای ضد افسردگی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) می‌توانند به بهبود خلق و خو و در نتیجه بهبود حافظه کمک کنند.

 

 

نتیجه گیری:

فراموشی در افراد مسن و کاهش حافظه اغلب بخشی طبیعی از پیری مغز است. افراد مسن ممکن است یادگیری چیزهای جدید برایشان سخت‌تر از گذشته شود. این موضوع تا زمانی که در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد نکند، بخشی از پیری طبیعی محسوب می‌شود. در بسیاری از موارد، عملکرد حافظه را می‌توان با تغییرات رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و خواب با کیفیت بهتر بهبود بخشید.

با این حال، مشکلات جدی‌تر فراموشی ممکن است نشان دهنده‌ی اختلال شناختی خفیف باشد. برای درمان فراموشی در سالمندان با ما در مطب دکتر ذاکری ارتباط برقرار نمایید.