اختلال وسواس فکری عملی (OCD) یک اختلال روانی رایج است که در آن فرد، افکار ناخواسته و تکراری (وسواس فکری) و رفتارهای اجباری (وسواس عملی) را تجربه می‌کند. این افکار و رفتارها معمولاً باعث اضطراب و ناراحتی شدید می‌شوند و عملکرد فرد را در زندگی روزمره مختل می‌کنند.

اختلال وسواس فکری عملی (OCD) چیست؟

اختلال وسواس فکری عملی (OCD) یک بیماری است که باعث می‌شود آدم‌ها افکار ناخوشایند و تکراری داشته باشند. این افکار باعث اضطراب و نگرانی شدید می‌شوند و فرد احساس می‌کند مجبور است کارهای خاصی را انجام دهد تا احساس آرامش کند. این کارها که به آن‌ها رفتارهای اجباری می‌گویند، ممکن است شامل شستن مکرر دست‌ها، چک کردن مداوم قفل‌ها یا مرتب کردن وسایلی به شکل خاص باشد.

این رفتارها نه تنها وقت‌گیر هستند بلکه باعث می‌شوند فرد نتواند زندگی عادی خود را داشته باشد. وسواس‌ها افکاری هستند که به طور مداوم و ناخودآگاه در ذهن فرد تکرار می‌شوند. این افکار ممکن است شامل:

• نگرانی در مورد آلودگی یا میکروب‌ها
• ترس از آسیب رساندن به خود یا دیگران
• نیاز به نظم و تقارن کامل
• شک در مورد انجام کارها

 

وسواس فکری عملی (OCD) چه علائمی دارد و درمان آن چگونه است؟

افرادی که به اختلال وسواس مبتلا هستند، احساسات بسیار سختی را تجربه می‌کنند. آن‌ها احساس گناه، شرم و اضطراب شدیدی دارند. همچنین، ممکن است احساس کنند که دیوانه شده‌اند یا کنترل خود را از دست داده‌اند. این احساسات می‌تواند باعث شود که آن‌ها از دیگران دور شوند و از کمک گرفتن امتناع کنند.

اگر شما هم با اختلال وسواس فکری دست و پنجه نرم می‌کنید، ناامید نشوید. با مراجعه به بهترین مرکز نوروفیدبک با ما در مطب دکتر ذاکری تماس برقرار نمایید.

 

علائم اختلال وسواس فکری عملی

در اختلال وسواس فکری-عملی، فرد اسیر افکاری می‌شود که به صورت ناخودآگاه در ذهنش تکرار می‌شوند. این افکار، اضطراب شدیدی ایجاد می‌کنند و فرد را وادار می‌کنند تا برای کاهش این اضطراب، به انجام رفتارهای تکراری و اجباری روی بیاورد. با وجود اینکه فرد می‌داند این رفتارها بی‌معنی هستند، اما احساس می‌کند نمی‌تواند جلوی آن‌ها را بگیرد. این عدم کنترل بر افکار و رفتارها، یکی از ویژگی‌های اصلی این اختلال است.

علائم اختلال وسواس فکری عملی عبارتند از:

• افکار وسواسی: این افکار اغلب ناخواسته، تکراری و آزاردهنده هستند.
• رفتارهای اجباری: این رفتارها به عنوان راهی برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی انجام می‌شوند.
• اضطراب شدید
• احساس کنترل نکردن افکار و رفتارها

 

علت اختلال ocd

نحوه تفکر افراد هم در ایجاد اختلال وسواس فکری موثر است. افرادی که افکار منفی و نگرانی‌های بیش از حد دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند. تجربیات زندگی و محیط اطراف هم می‌توانند در ایجاد اختلال وسواس نقش داشته باشند. مثلاً رویدادهای استرس‌زا یا تربیت سختگیرانه، ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند.

تحقیقات نشان داده اند که عوامل مختلفی می توانند در سبب شناسی اختلال وسواس فکری عملی نقش داشته باشند.

عوامل ژنتیکی: افرادی که دارای سابقه خانوادگی OCD هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.

عوامل محیطی: برخی از رویدادهای استرس زا یا تروماتیک می توانند باعث ایجاد OCD شوند.

عوامل مغزی: عدم تعادل در برخی از انتقال دهنده های عصبی، مانند سروتونین و دوپامین، نیز می تواند نقش داشته باشد.

عوامل روانی: افکار منفی و نگرانی های بیش از حد نیز می توانند نقش داشته باشند.

 

اختلال وسواس فکری در کودکان

اختلال وسواس فکری عملی در کودکان می‌تواند از چند سالگی شروع شود، اما معمولا در دوران نوجوانی خودش را بیشتر نشان می‌دهد. بیماری وسواس معمولاً در دوران نوجوانی شروع می‌شود، اما گاهی اوقات بچه‌های ۸ تا ۱۲ ساله هم ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. علائم بیماری در کودکان و نوجوانان ممکن است کمی متفاوت باشد. اختلال وسواس فکری عملی در نوجوانان می‌تواند باعث مشکلات زیادی در زندگی آنها شود، مثل افت تحصیلی، مشکلات در روابط با دوستان و خانواده، و احساس انزوا.

 

روش تشخیص اختلال ocd

تشخیص دقیق OCD نیازمند ارزیابی کامل توسط یک متخصص سلامت روان است. مراحل تشخیص OCD به طور معمول شامل موارد زیر است:

1. مصاحبه بالینی: روانشناس یا روانپزشک با شما در مورد علائم، افکار، احساسات و رفتارهایتان به طور مفصل صحبت می‌کند.
2. ارزیابی روانشناختی: ممکن است از شما خواسته شود که پرسشنامه‌هایی را تکمیل کنید تا شدت علائم و تأثیر آن‌ها بر زندگی‌تان بهتر ارزیابی شود.
3. مشاهده مستقیم رفتار: در برخی موارد، متخصص ممکن است از شما بخواهد که رفتارهایتان را در موقعیت‌های مختلف نشان دهید تا بتواند اجبارات و وسواس‌هایتان را بهتر درک کند.

 

درمان اختلال وسواس

موثرترین روش درمان برای مقابله با اختلال وسواس OCD، درمان شناختی رفتاری (CBT) است. این نوع درمان بر تغییر افکار و رفتارهای منفی تمرکز دارد. یکی از تکنیک‌های اصلی CBT در درمان اختلال وسواس فکری عملی، پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP) است. در ERP، فرد به طور تدریجی با افکار و موقعیت‌های ترسناک خود مواجه می‌شود، بدون اینکه به رفتارهای وسواسی خود عمل کند.

راه‌های درمان بدون دارو بوسیله متد rtms, tdcs از جدیدترین روش های درمان اختلال وسواس می باشد. درمان‌های مؤثری برای مدیریت و کاهش علائم OCD وجود دارد.

روش‌های درمانی اصلی OCD

1. درمان شناختی-رفتاری (CBT):
   • پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP): این تکنیک به شما کمک می‌کند تا با افکار و موقعیت‌های وسواسی روبرو شوید بدون اینکه به اجبارهای خود عمل کنید.
   • شناخت درمانی: این روش به شما کمک می‌کند تا افکار نادرست و منفی خود را شناسایی کرده و آن‌ها را با افکار واقع‌بینانه‌تر جایگزین کنید.
2. دارودرمانی:
   • داروهای ضد افسردگی: این داروها به تنظیم سطح سروتونین در مغز کمک می‌کنند که در کنترل اضطراب و وسواس نقش دارد.

 

عوارض و خطرات وسواس فکری

بین افسردگی و وسواس فکری ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. این دو مشکل روانی می‌توانند همدیگر را بدتر کنند. مثلاً، وسواس فکری می‌تواند باعث افسردگی شود و افسردگی هم می‌تواند وسواس‌ها را شدیدتر کند. عوارض وسواس فکری بر زندگی روزمره موارد زیر می باشد:

• وسواس‌های فکری و رفتارهای اجباری می‌توانند زمان زیادی را از فرد بگیرند و او را از انجام فعالیت‌های روزمره باز دارند.
• وسواس فکری می‌تواند بر روابط فرد با خانواده، دوستان و همکاران تاثیر منفی بگذارد.
• به دلیل ترس از قضاوت دیگران و یا اجتناب از موقعیت‌هایی که ممکن است وسواس‌ها را تحریک کنند، افراد مبتلا به OCD ممکن است تمایل به انزوا داشته باشند.
• وسواس فکری می‌تواند منجر به کاهش رضایت از زندگی و کاهش کیفیت زندگی شود.
• استرس و اضطراب ناشی از OCD می‌تواند به مشکلات جسمی مانند سردرد، مشکلات گوارشی و اختلالات خواب منجر شود.
• بسیاری از افراد مبتلا به OCD به افسردگی نیز مبتلا هستند.
• اضطراب یکی از علائم اصلی OCD است و در صورت عدم درمان می‌تواند تشدید شود.
• وسواس فکری می‌تواند منجر به احساس بی‌ارزشی و کاهش عزت نفس شود.
• افراد مبتلا به OCD ممکن است نگران باشند که کنترل خود را از دست بدهند و به اعمال آسیب‌رسان دست بزنند.

این مطلب را نیز بخوانید: روش های درمان وسواس شستشو

 

علل بروز اختلال وسواس فکری-عملی

اختلال وسواس فکری-عملی ممکن است ناشی از تفاوت‌های در عملکرد مغز باشد. شواهد نشان می‌دهد که ژن‌هایی که بر نحوه‌ی پاسخ مغز به مواد شیمیایی خاصی مانند دوپامین و سروتونین تأثیر می‌گذارند، ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.

این مواد شیمیایی، انتقال‌دهنده‌های عصبی نامیده می‌شوند و در ارسال پیام‌ها بین سلول‌های مغز نقش دارند. اختلال در عملکرد این انتقال‌دهنده‌ها می‌تواند باعث بروز علائم OCD شود.

 

 

راه های تشخیص اختلال وسواس

تشخیص دقیق OCD توسط یک متخصص سلامت روان مانند روانپزشک یا روانشناس انجام می‌شود. این متخصص با شما مصاحبه خواهد کرد و ممکن است از ابزارهای تشخیصی مانند پرسشنامه‌ها برای ارزیابی علائم شما استفاده کند.با ما در مطب دکتر ذاکری، بهترین دکتر روانپزشک ارتباط برقرار نمایید.

بهترین داروی وسواس فکری (بهترین قرص برای وسواس فکری)

وسواس فکری یا OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) یک اختلال روانی است که با افکار مزاحم و تکرارشونده (وسواس) و رفتارهای تکراری (اعمال وسواسی) مشخص می‌شود. دارو درمانی یکی از روش‌های موثر در کنترل علائم این اختلال است. انواع داروهای مورد استفاده در درمان وسواس فکری:

• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI): این دسته از داروها، مانند فلوکستین (پروزاک)، سرترالین (زلفت) و فلووکسامین (لووکس)، رایج‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان وسواس فکری هستند. این داروها با افزایش سطح سروتونین در مغز، به کاهش علائم وسواس کمک می‌کنند.
• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRI): داروهایی مانند ونلافاکسین و دس ونلافاکسین نیز ممکن است برای درمان وسواس فکری تجویز شوند.
• داروهای ضد روان پریشی

 

 

راه های پیشگیری از اختلال وسواس

شدت اختلاس وسواس و نیاز به درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. وسواس‌های خفیف در برخی افراد ممکن است بدون درمان بهتر شوند، اما وسواس‌های شدیدتر به درمان نیاز دارند. درمان می‌تواند بسیار موثر باشد، اما مهم است بدانیم که وسواس ممکن است در طول زندگی تغییر کند. مثلاً ممکن است در جوانی بهتر شود و در سنین بالاتر دوباره ظاهر شود.

 

تفاوت وسواس فکری با وسواس عملی

در اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، دو مؤلفه اصلی وجود دارد: وسواس فکری و وسواس عملی. هر دو این مؤلفه‌ها باعث ایجاد اضطراب و ناراحتی شدید در فرد می‌شوند، اما ماهیت آن‌ها متفاوت است.

وسواس فکری (Obsessions) :

افکار، تصاویر ذهنی یا تکانه‌هایی هستند که به صورت مداوم و ناخواسته در ذهن فرد ظاهر می‌شوند. این افکار معمولاً غیرمنطقی، آزاردهنده و ترسناک هستند و فرد سعی می‌کند آن‌ها را نادیده بگیرد یا از آن‌ها خلاص شود اما موفق نمی‌شود.

• ویژگی‌ها:
  • ناخواسته: فرد نمی‌تواند این افکار را به دلخواه کنترل کند.
  • تکراری: این افکار به صورت مداوم و چرخه‌ای در ذهن فرد تکرار می‌شوند.
  • آزاردهنده: این افکار باعث اضطراب، ناراحتی و ترس شدید در فرد می‌شوند.
  • غیرمنطقی: فرد می‌داند که این افکار اغلب غیرمنطقی هستند اما نمی‌تواند آن‌ها را از ذهن خود دور کند.

وسواس عملی (Compulsions) :

رفتارهای تکراری و اجباری هستند که فرد برای کاهش اضطراب ناشی از وسواس فکری انجام می‌دهد. این رفتارها معمولاً به صورت الگوهای مشخص و تکراری انجام می‌شوند و فرد احساس می‌کند که اگر آن‌ها را انجام ندهد، اتفاق بدی خواهد افتاد.

• ویژگی‌ها:
  • تکراری: فرد این رفتارها را بارها و بارها تکرار می‌کند.
  • اجباری: فرد احساس می‌کند که مجبور است این رفتارها را انجام دهد.
  • کاهش موقت اضطراب: انجام این رفتارها باعث کاهش موقت اضطراب ناشی از وسواس فکری می‌شود.
  • غیرمنطقی: فرد می‌داند که این رفتارها اغلب غیرمنطقی هستند اما نمی‌تواند از انجام آن‌ها خودداری کند.

این مطلب را نیز بخوانید: نکاتی مهم در مورد درمان وسواس از نظر متخصص روانپزشک

 

دلایل بروز اختلال وسواس فکری یا OCD

 

یکی از نظریات رایج درباره اختلال وسواس فکری-عملی، نظریه “فرار و رهایی” است. بر اساس این نظریه، افراد مبتلا به OCD یاد می‌گیرند که با انجام رفتارهای تکراری و اجباری، از احساسات ناخوشایندی مانند ترس و اضطراب فرار کنند. این رفتارها در ابتدا ممکن است به عنوان راهی برای مقابله با یک موقعیت ترسناک یا استرس‌زا آغاز شود.

 

وسواس های رایج در اختلال وسواس فکری یا OCD:

اختلال وسواس فکری عملی (OCD) با انواع مختلفی از وسواس‌ها همراه است که هر فرد ممکن است تجربه‌های منحصر به فردی داشته باشد. در این بخش، برخی از وسواس‌های رایج در OCD را بررسی می‌کنیم.

·       وسواس آلودگی و میکروب‌ها

·       وسواس آسیب رساندن به خود یا دیگران

·       وسواس تقارن و نظم

·       وسواس مذهبی

·       وسواس جنسی

·       وسواس جمع‌آوری

·       وسواس چک کردن

 

 

خصوصیات افراد دارای وسواس فکری عملی

 

برخی از خصوصیات رایج افراد مبتلا به OCD عبارتند از:

• افکار وسواسی تکراری: این افکار اغلب در مورد آلودگی، آسیب رساندن به خود یا دیگران، نظم و ترتیب، شک و تردید و … هستند.
• رفتارهای اجباری: برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی، افراد مبتلا به OCD رفتارهای تکراری مانند شستن مکرر دست‌ها، چک کردن مکرر قفل‌ها، مرتب کردن اجسام و … را انجام می‌دهند.
• اضطراب شدید: این اضطراب اغلب به دلیل ترس از عواقب عدم انجام رفتارهای اجباری است.
• احساس کنترل نکردن افکار و رفتارها: افراد مبتلا به OCD احساس می‌کنند که نمی‌توانند افکار وسواسی خود را متوقف کنند یا از انجام رفتارهای اجباری اجتناب کنند.
• آگاهی از غیرمنطقی بودن افکار: اغلب افراد مبتلا به OCD می‌دانند که افکار آن‌ها غیرمنطقی است اما نمی‌توانند آن‌ها را کنترل کنند.
• اختلال در عملکرد روزمره:
• کمال‌گرایی
• سخت‌گیری در برابر خود

 

نتیجه گیری:

اختلال وسواس فکری عملی (OCD) یک بیماری روانی است که در آن فرد درگیر یک چرخه تکراری از افکار ناخواسته (وسواس) و رفتارهای اجباری می‌شود. این افکار اغلب ترسناک یا آزاردهنده هستند و باعث اضطراب شدید می‌شوند. برای کاهش این اضطراب، فرد احساس می‌کند مجبور است رفتارهای خاصی را انجام دهد.