اختلال انباشتگری یا اختلال احتکار (به انگلیسی: Hoarding Disorder) یک اختلال روانی است که با جمع‌آوری بیش از حد اشیا و دشواری در دور انداختن آن‌ها مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال به دلیل نیاز درک‌شده به ذخیره اشیا، حتی اشیایی که ارزش کمی دارند یا حتی زباله هستند، نمی‌توانند از آن‌ها جدا شوند. این انباشتگی تا جایی پیش می‌رود که می‌تواند به زندگی روزمره فرد، خانواده و محیط زندگی او آسیب جدی وارد کند.

اختلال انباشتگری یا احتکار چیست؟

افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولاً احساس می‌کنند که نمی‌توانند از اشیاء دل بکنند، حتی اگر این اشیاء فضای زیادی را اشغال کنند و زندگی روزمره‌شان را مختل کنند. آن‌ها ممکن است به این اشیاء ارزش عاطفی زیادی بدهند یا احساس کنند که روزی به آن‌ها نیاز پیدا خواهند کرد.

انواع اختلال احتکار

در حالی که اختلال احتکار به عنوان یک اختلال واحد در نظر گرفته می‌شود، اما انواع مختلفی از آن وجود دارد که بر اساس عوامل مختلفی مانند نوع اشیاء جمع‌آوری شده، شدت علائم و دلایل زمینه‌ای طبقه‌بندی می‌شوند. طبقه‌بندی اختلال احتکار بر اساس نوع اشیاء جمع‌آوری شده:
• احتکار اشیاء روزمره
• احتکار اشیاء با ارزش مانند عتیقه‌جات، آثار هنری یا کالاهای گران‌قیمت
• احتکار اشیاء با ارزش عاطفی مانند هدایا، یادگاری‌ها یا اشیاء مرتبط با دوران کودکی
• احتکار اشیاء خاص مانند تمبر، سکه، کارت پستال یا حیوانات پر شده علاقه دارند.
• احتکار کتاب
• احتکار حیوانات
• احتکار اطلاعات

 

علائم اختلال احتکار

مطالعات بسیاری در خصوص علائم اختلال احتکار (HD) یا اختلال ذخیره کردن، توسط روانشناسان صورت گرفته است که می توان علائم اصلی اختلال احتکار را بصورت زیر عنوان کرد:
• مشکل مداوم در دور انداختن یا جدا شدن از اموال
• انباشتگی بیش از حد اشیا
• اضطراب و استرس در هنگام دور انداختن اشیا

 

ملاک های تشخیصی اختلال ذخیره کردن

برای تشخیص اختلال ذخیره کردن فرد باید تمام یا اکثر ملاک‌های زیر را داشته باشد:
• دشواری در دور انداختن اشی
• انباشتگی بیش از حد اشیا
• احساس نیاز به ذخیره کردن اشیاء
• ناتوانی در دور ریختن اشیا

 

ویژگی های تشخیصی اختلال ذخیره کردن

بررسی‌های مغز نیز نشان داده‌اند که در افراد مبتلا به اختلال احتکار، فعالیت برخی نواحی مغز مانند قشر سینگولای خلفی و قشر پس سری کاهش یافته است. این نواحی در فرآیندهای شناختی مانند توجه و تصمیم‌گیری نقش دارند. کاهش فعالیت در این نواحی می‌تواند توضیح دهد که چرا افراد مبتلا به این اختلال در تصمیم‌گیری برای دور انداختن اشیا با مشکل مواجه هستند.

پیامدهای عدم درمان اختلال احتکار

اختلال احتکار اگر درمان نشود، می‌تواند پیامدهای جدی و گسترده‌ای برای فرد مبتلا و اطرافیانش داشته باشد. این پیامدها می‌توانند در حوزه‌های مختلف زندگی فرد، از جمله سلامت جسمی و روانی، روابط اجتماعی و عملکرد شغلی، تأثیرگذار باشند. برخی از مهم‌ترین پیامدهای عدم درمان اختلال احتکار عبارتند از:
• اختلال در روابط اجتماعی
• مشکلات شغلی
• مشکلات مالی
• مشکلات روانی
• تخریب روابط خانوادگی

تعریف علمی اختلال احتکار

اختلال احتکار Hoarding Disorder، یک الگوی رفتاری است که باعث می‌شود افراد مقدار زیادی وسایل را جمع کنند و نتوانند از آن‌ها جدا شوند. این وسایل حتی ممکن است بی‌ارزش باشند یا جایی برایشان نباشد. این مشکل آنقدر جدی است که می‌تواند زندگی روزمره فرد را مختل کند و برای خود و اطرافیانش خطرآفرین باشد. روانشناسان متوجه شدند که احتکار کردن اشیاء، یک مشکل جداگانه است و لزوماً با وسواس فکری-اجباری ارتباط مستقیم ندارد. به همین دلیل، اختلال احتکار در DSM 5 قرار میگیرد و در نسخه پنجم این راهنما (DSM-5)، اختلال احتکار به عنوان یک اختلال مستقل معرفی شد.

 

شیوع اختلال ذخیره کردن

تعیین دقیق شیوع اختلال ذخیره کردن در سراسر جهان دشوار است، زیرا بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال به دنبال کمک حرفه‌ای نمی‌روند. مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که باورهای افراد در مورد اشیا و ارزش آن‌ها می‌تواند بر رفتارهای ذخیره‌سازی تأثیرگذار باشد. برای کسب اطلاع بیشتر در خصوص اختلال ذخیره کردن با ما در مطب دکتر ذاکری ارتباط برقرار نمایید.

 

سبب شناسی اختلال احتکار

نحوه تفکر افراد در مورد اشیا و اهمیت آن‌ها می‌تواند در بروز و شدت اختلال احتکار نقش داشته باشد. داشتن سابقه خانوادگی از اختلال احتکار، خطر ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد. تجربه رویدادهای تروماتیک در کودکی، مانند از دست دادن عزیزان یا تغییر مکرر محل زندگی، می‌تواند خطر ابتلا به اختلال احتکار را افزایش دهد. سبک فرزندپروری سختگیرانه یا بیش از حد محافظه‌کارانه ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشد.

 

درمان اختلال انباشت گری

درمان‌های موثری برای اختلال انباشت گری وجود دارد. درمان اختلال انباشت معمولاً ترکیبی از چندین روش است و بسته به شدت و پیچیدگی مورد، متفاوت خواهد بود. برخی از روش‌های درمانی رایج عبارتند از:

• رفتار درمانی شناختی (CBT): این روش درمانی بر تغییر الگوهای فکری و رفتاری که منجر به انباشت می‌شوند، تمرکز دارد.
• آموزش مهارت‌های مقابله‌ای مانند مدیریت استرس، تصمیم‌گیری و حل مسئله
• در برخی موارد، داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب

 

بایدها و نبایدها در رابطه با افراد مبتلا به اختلال احتکار

اختلال احتکار یا اختلال اندوخته سازی یک چالش پیچیده است که هم برای فرد مبتلا و هم برای اطرافیان می‌تواند دشوار باشد. برای ایجاد ارتباطی مؤثر و حمایتگرانه از فرد مبتلا به این اختلال، رعایت برخی نکات ضروری است:

بایدها:

• این اختلال به مرور زمان شکل می‌گیرد و بهبود آن نیز زمان‌بر است.
• درک احساسات فرد مبتلا و همدلی با او بسیار مهم است.
• تشویق به دنبال کردن درمان‌های حرفه‌ای مانند روان‌درمانی شناختی

نبایدها:

• از قضاوت کردن فرد و مقایسه او با دیگران خودداری کنید.
• تلاش برای دور انداختن اجسام بدون رضایت فرد، باعث تشدید مشکل می‌شود.
• تغییرات ناگهانی در محیط زندگی فرد می‌تواند او را دچار اضطراب کند.

 

 

میزان شیوع اختلال انباشت گری

تعیین دقیق میزان شیوع اختلال انباشت‌گری در کل جمعیت جهان به دلایلی از جمله تفاوت در تعریف این اختلال در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف، تفاوت در روش‌های تشخیص و همچنین تفاوت در گزارش‌دهی افراد، بسیار دشوار است.

با این حال، مطالعات مختلف نشان می‌دهند که این اختلال به مراتب شایع‌تر از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد. برخی از مطالعات، شیوع آن را تا 2 تا 5 درصد جمعیت بزرگسال تخمین می‌زنند. نگرش‌های فرهنگی نسبت به مالکیت، مصرف‌گرایی و دور انداختن اشیاء می‌تواند بر شیوع اختلال انباشت گری تاثیرگذار باشد. عوامل اجتماعی مانند فقر، بی خانمانی و تجربه‌های آسیب‌زای کودکی نیز می‌توانند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند.

 

علت اختلال احتکار

تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و اجتماعی در بروز اختلال احتکار نقش دارند. افسردگی نیز می‌تواند با اختلال احتکار ارتباط داشته باشد. افراد افسرده ممکن از طریق جمع‌آوری اشیا به دنبال تسکین احساسات منفی خود باشند. شیوه تربیت و محیط خانواده در کودکی می‌تواند در بروز این اختلال نقش داشته باشد. برای مثال، کودکانی که در خانواده‌هایی با نظم و انضباط بسیار بالا بزرگ شده‌اند، ممکن است در بزرگسالی بیشتر مستعد ابتلا به اختلال احتکار باشند. رویدادهای مهم زندگی مانند از دست دادن عزیزان، طلاق یا تغییر شغل می‌توانند باعث ایجاد استرس و اضطراب شوند و در نتیجه خطر ابتلا به اختلال احتکار را افزایش دهند.

 

روش‌های مقابله با احتکار

اختلال احتکار یک چالش پیچیده است که نیازمند رویکرد چندجانبه‌ای است. روش‌های درمانی مختلفی برای کمک به افراد مبتلا به این اختلال وجود دارد. این روش درمانی، که یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای درمان اختلال احتکار است، بر تغییر افکار و رفتارهای مرتبط با احتکار تمرکز دارد. برای درمان اختلال احتکار و راه های درمان بدون دارو بوسیله متد rtms, tdcs و نوروفیدبک با ما در مطب دکتر ذاکری ارتباط برقرار نمایید.

 

شیوع و بروز اختلال احتکار

تخمین‌ها نشان می‌دهد که بین 2 تا 5 درصد جمعیت بزرگسال به این اختلال مبتلا هستند. شیوع این اختلال با افزایش سن، به‌ویژه در افراد بالای 60 سال، افزایش می‌یابد. در گذشته تصور می‌شد که اختلال احتکار بیشتر در زنان شایع است، اما مطالعات اخیر نشان می‌دهند که این اختلال در مردان و زنان به طور تقریباً برابر دیده می‌شود. با توجه به پیچیدگی‌های اختلال احتکار، تحقیقات نشان می‌دهد که تنها یک سوم از افراد مبتلا به اختلال احتکار به درمان‌های دارویی و روان‌شناختی رایج پاسخ مثبت می‌دهند.

 

علل اختلال احتکار

افراد مبتلا به اختلال احتکار اغلب در شناخت و مدیریت هیجانات خود و دیگران با چالش مواجه هستند. به جای برقراری ارتباط عمیق با افراد، ممکن است به اشیا وابستگی عاطفی شدیدی پیدا کنند. این وابستگی به اشیا به عنوان راهی برای ایجاد حس امنیت و کنترل در زندگی آن‌ها عمل می‌کند. هوش هیجانی پایین‌تر در این افراد، توانایی آن‌ها را در تصمیم‌گیری در مورد دور انداختن اشیا تحت تأثیر قرار می‌دهد. آن‌ها ممکن است به دلیل دلبستگی عاطفی به اشیا، احساس کنند که نمی‌توانند از آن‌ها جدا شوند.

 

راه درمان اختلال انباشت‌گری

اختلال انباشت‌گری، اگرچه چالش‌برانگیز است، اما قابل درمان است. درمان‌های مختلفی برای این اختلال وجود دارد که با توجه به شرایط فردی هر بیمار، توسط متخصص انتخاب می‌شوند. روش‌های اصلی درمان اختلال انباشت‌گری عبارتند از:

1. درمان شناختی رفتاری (CBT)

2. دارودرمانی

 

روش های درمان اختلال احتکار

درمان اختلال احتکار معمولاً ترکیبی از روش‌های مختلف است و هدف آن کاهش میل به جمع‌آوری اشیا، بهبود توانایی تصمیم‌گیری در مورد دور انداختن اشیا و افزایش کیفیت زندگی فرد است.

• شناسایی و تغییر افکار و باورهای نادرست
• آموزش مهارت‌های جدید مانند تصمیم‌گیری، حل مسئله و مدیریت اضطراب
• داروهای ضدافسردگی

 

علت بروز اختلال انباشت‌گری چیست؟

یکی از مهم‌ترین عوامل مرتبط اختلال انباشت گری، ژنتیک است. مطالعات نشان می‌دهند که در حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا به اختلال احتکار، حداقل یکی از بستگان نزدیک آن‌ها نیز به همین اختلال مبتلا بوده است. این یافته‌ها حاکی از آن است که وراثت نقش قابل توجهی در بروز این اختلال ایفا می‌کند.

 

راه تشخیص اختلال انباشت‌گری

وسواس احتکار یا اختلال احتکار به واسط دشواری در دور انداختن اشیا، حتی اشیای بی‌ارزش یا غیر ضروری، مشخص می‌شود و تشخیص دقیق این اختلال توسط یک متخصص سلامت روان انجام می‌شود. مراحل تشخیص اختلال انباشت‌گری معمولاً به شرح زیر است:

1. مصاحبه بالینی
2. ارزیابی روانشناختی
3. مشاهده محیط زندگی فرد دارای اختلال احتکار

 

علت ابتلا به اختلال ذخیره سازی چیست؟

علت اصلی اختلال ذخیره سازی هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما ممکن است به دلایل مختلفی مثل ترس از از دست دادن، احساس امنیت کاذب با نگه داشتن وسایل یا مشکل در تصمیم‌گیری مربوط باشد. علت اختلال ذخیره سازی یا اختلال وابستگی به اشیا شامل چندین عامل مانند عوامل ژنتیکی، که نشان می‌دهد این اختلال ممکن است در خانواده‌ها به صورت ارثی منتقل شود؛ عوامل روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)؛ عوامل محیطی مانند رویدادهای استرس‌زای زندگی؛ مشکلات در تصمیم‌گیری؛ ترس از از دست دادن اشیاء و دلبستگی عاطفی به اشیاء می باشد.

 

نتیجه گیری:

اختلال انباشت‌گری، که گاهی به آن اختلال احتکار یا ذخیره‌سازی هم گفته می‌شود، یک مشکل روانی است که باعث می‌شود فرد نتواند از اشیاء، حتی آن‌هایی که به نظر بی‌ارزش یا بی‌استفاده می‌آیند، جدا شود. این اختلال در طبقه‌بندی‌های رسمی بیماری‌های روانی مانند DSM-5 به‌عنوان یکی از اختلالات مرتبط با وسواس شناخته می‌شود.

برای درمان اختلال احتکار و راه های درمان بدون دارو بوسیله متد rtms با ما در مطب دکتر ذاکری تماس برقرار نمایید.