افسردگی در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما در سالمندان بالای ۶۵ سال، این مشکل ابعاد پیچیده‌تری دارد. افسردگی در سالمندان با افسردگی در جوانان تفاوت‌های اساسی دارد. در حالی که افسردگی در جوانان اغلب به عوامل ژنتیکی و محیطی اجتماعی مرتبط است، افسردگی سالمندان بیشتر به مشکلات جسمی مانند بیماری‌های عروقی و عوامل محیطی مانند تنهایی و از دست دادن عزیزان مربوط می‌شود.

در سالمندان، تغییرات زندگی می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد یا افسردگی موجود را بدتر کند. برخی از این تغییرات عبارتند از:

• نقل مکان از خانه، مانند رفتن به یک مرکز بازنشستگی
• بیماری مزمن یا درد
• مهاجرت فرزندان
• فوت همسر یا دوستان نزدیک
• از دست دادن استقلال
• افسردگی همچنین می‌تواند با بیماری‌های جسمی همراه باشد مانند: اختلالات تیروئید، بیماری پارکینسون ، بیماری قلبی، سرطان، زوال عقل (آلزایمر)

افسردگی چیست؟

افسردگی در سالمندان به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، بیماری‌های مزمن، از دست دادن عزیزان و انزوا می‌تواند رخ دهد. این بیماری می‌تواند به صورت‌های مختلفی ظاهر شود و بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد. افسردگی، یک بیماری روانی شایع است که با احساس غمگینی مداوم، بی‌انگیزگی و خستگی همراه است. افسردگی سالمندی می‌تواند بر تمامی جنبه‌های زندگی فرد تأثیر گذاشته و توانایی او را در انجام فعالیت‌های روزمره کاهش دهد.

با افزایش سن، احتمال ابتلا به افسردگی به دلایلی مانند تغییرات جسمانی، از دست دادن عزیزان، انزوای اجتماعی و بیماری‌های مزمن افزایش می‌یابد. با این حال، سالمند افسرده به دلیل نگرانی از قضاوت دیگران، احساس شرم و غرور، و همچنین محدودیت دسترسی به خدمات سلامت روان، کمتر به دنبال کمک حرفه‌ای می‌رود. این امر باعث می‌شود که اختلال افسردگی در سالمنداناغلب تشخیص داده نشود و درمان نشود.

افزایش آگاهی عمومی درباره افسردگی در سالمندان، کاهش انگ اجتماعی مرتبط با بیماری‌های روانی و ایجاد محیط‌های حمایتی برای سالمندان، می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک شایانی کند.

انواع افسردگی در سالمندان

در حالی که افسردگی و غم ممکن است دست به دست هم بدهند، بسیاری از افرادی که افسردگی را تجربه می‌کنند ادعا می‌کنند که اصلاً احساس غم نمی‌کنند. در عوض، ممکن است از انگیزه کم، کمبود انرژی یا مشکلات جسمی شکایت کنند. در واقع، شکایات جسمی مانند درد آرتروز یا بدتر شدن سردرد اغلب علائم غالب افسردگی در زندگی بعدی هستند. با افزایش سن، ما با بسیاری از از دست دادن‌ها مواجه می‌شویم. انواع اصلی افسردگی در سالمندان عبارتند از:

 

1. اختلال افسردگی اساسی (Major Depressive Disorder):

این نوع افسردگی با علائم شدیدی مانند غمگینی شدید، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها، تغییرات اشتها و خواب، احساس بی‌ارزشی و افکار خودکشی مشخص می‌شود.

2. اختلال افسردگی مداوم (Persistent Depressive Disorder):

این نوع افسردگی با علائم خفیف‌تر اما طولانی‌مدت مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به مدت دو سال یا بیشتر احساس غمگینی، بی‌علاقگی و خستگی کنند.

3. اختلال دوقطبی:

در این اختلال، دوره‌های افسردگی شدید با دوره‌های شیدایی یا خلق و خوی بالا جایگزین می‌شوند. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است احساس انرژی بیش از حد، نیاز کم به خواب، و رفتارهای پرخطر داشته باشند.

4. افسردگی ناشی از بیماری جسمی:

بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی، دیابت و سرطان می‌توانند باعث افسردگی شوند. علائم افسردگی در این موارد ممکن است با علائم بیماری جسمی اشتباه گرفته شود.

5. افسردگی مرتبط با دارو:

برخی داروها مانند داروهای فشار خون، داروهای قلبی و برخی داروهای ضد درد می‌توانند باعث افسردگی شوند.

 

فاکتورهای خطر ابتلا به افسردگی در سالمندان چیست؟

با افزایش سن، تغییرات زیادی در زندگی افراد رخ می‌دهد که می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد. یکی از دلایل اصلی افسردگی در سالمندان، مشکلات سلامتی است. بیماری‌های مزمن، دردهای مداوم، کاهش توانایی‌های جسمی و روانی، و تغییرات ظاهری ناشی از بیماری یا جراحی می‌توانند به افسردگی منجر شوند. علاوه بر این، احساس تنهایی و انزوا نیز نقش مهمی در بروز افسردگی در سالمندان ایفا می‌کند.

 

 

کاهش تعاملات اجتماعی، از دست دادن دوستان و عزیزان، و محدودیت‌های ناشی از بیماری یا کهولت سن می‌توانند به احساس انزوا و افسردگی در افراد مسن منجر شود.

از دیگر دلایل مهم افسردگی در سالمندان، کاهش احساس سودمندی است. بازنشستگی، از دست دادن نقش‌های اجتماعی و محدودیت‌های جسمی در انجام فعالیت‌های مورد علاقه، می‌تواند باعث کاهش عزت نفس و احساس بی‌ارزشی در افراد مسن شود. ترس از مرگ، نگرانی درباره مشکلات مالی یا بیماری‌های آینده نیز می‌تواند به افسردگی منجر شود.

همچنین، مرگ عزیزان یکی از دلایل اصلی افسردگی در سالمندان است. از دست دادن همسر، دوستان یا اعضای خانواده می‌تواند احساس غم و اندوه شدیدی را در افراد مسن ایجاد کند.

 

علائم و نشانه های افسردگی در سالمندان چیست؟

افسردگی سالمند یک اختلال خلقی و بیماری مزمن است. این بیماری با احساساتی مانند غم، اضطراب و یا بی تفاوتی مشخص می شود که حداقل دو هفته طول می کشد و بر توانایی فرد در عملکرد طبیعی تأثیر می گذارد. افسردگی نه تنها بر احساسات شما تأثیر می گذارد، بلکه بر نحوه تفکر و عمل شما نیز تأثیر می گذارد. بسیاری از علائم معمول افسردگی ممکن است دیده شود. با این حال، افسردگی در سالمندان ممکن است تشخیص آن دشوار باشد.

علائم شایع مانند خستگی، کاهش اشتها و مشکل در خواب می‌تواند بخشی از روند پیری یا یک بیماری جسمی باشد. در نتیجه، علائم افسردگی اولیه ممکن است نادیده گرفته شود یا با سایر شرایطی که در افراد مسن شایع است اشتباه گرفته شود. برخی از علائم و نشانه افسردگی در سالمندانعبارتند از:

• بی تفاوتی یا احساس بی تفاوتی نسبت به هر چیزی
• غم مداوم
• تحریک پذیری
• خستگی و کمبود انرژی
• احساس گناه و بی ارزشی
• احساس ناامیدی
• از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی از آن‌ها لذت می‌بردید
• مشکل در تمرکز و سایر تغییرات شناختی
• بی‌خوابی یا خواب بیش از حد
• پرخوری یا کاهش اشتها
• کندی گفتار یا حرکت
• مشکلات گوارشی مداوم
• دردهای جسمی که با درمان بهتر نمی‌شوند
• افکار مکرر مرگ

 

درمان افسردگی سالمندان چگونه است؟

افسردگی در سالمندان ممکن است تشخیص آن دشوارتر باشد، زیرا اغلب در گروه‌های سنی بالاتر نسبت به گروه‌های جوان‌تر متفاوت ظاهر می‌شود. به عنوان مثال، خستگی ممکن است به اشتباه به پیری نسبت داده شود. در حالی که افسردگی شدید در سالمندان می‌تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی شما داشته باشد، این بیماری قابل درمان است، حتی اگر شدید باشد و درمان افسردگی در افراد مسن به همان اندازه که در جمعیت‌های جوان‌تر موثر است، موثر است.

هیچ درمان یکسانی برای افسردگی در سالمندان وجود ندارد، اما رویکردهای درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهای ضد افسردگی: مهارکننده‌های بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs) داروهایی هستند که اغلب برای سالمندان مبتلا به افسردگی تجویز می‌شوند. این داروهای غیر اعتیاد آور تصور می‌شود که به متعادل کردن سروتونین و سایر هورمون‌های موثر بر خلق و خو کمک می‌کنند. در شرایط خاص، ممکن است داروهای روان‌پزشکی دیگری برای درمان افسردگی مناسب باشند.

 

• مشاوره: مشاوره، که به آن “گفتار درمانی” یا “روان درمانی” نیز می‌گویند، می‌تواند به شما در شناسایی الگوهای فکری منفی و اصلاح افکار و رفتارهای خود برای مقابله با چالش‌های زندگی به شیوه‌ای مثبت‌تر و سازنده‌تر کمک کند. این معمولاً با یک روانشناس، روانپزشک یا سایر متخصصان سلامت روان مجاز انجام می‌شود. مشاوره اغلب با استفاده از داروهای ضد افسردگی ترکیب می‌شود تا نتایج بهتری حاصل شود. امروزه بسیاری از مشاوران خدمات درمانی آنلاین ارائه می‌دهند.مشابه یک قرار ملاقات مجازی با پزشک (تله سلامت)، از رایانه، تلفن هوشمند یا تبلت برای ورود به یک فضای جلسه امن استفاده می‌کنید که در آن با یک درمانگر یک به یک صحبت می‌کنید. اگر حمل‌ونقل قابل اعتمادی ندارید یا از دفاتر ارائه دهندگان خدمات دور هستید، درمان آنلاین می‌تواند جایگزین خوبی برای درمان حضوری باشد.

 

• درمان الکتروشوک (ECT): این روش که از دهه 1940 انجام می‌شود، بسیار موثر در تسکین افسردگی عمده شناخته شده است. در طول ECT، از تکانه‌های الکتریکی ایمن و ملایم برای تحریک مغز استفاده می‌شود. این درمان معمولاً برای بزرگسالان مبتلا به افسردگی شدید که علائم آن‌ها با درمان‌های دیگر بهبود نیافته است، محفوظ است. این درمان به ویژه برای درمان افسردگی در بزرگسالان 60 سال به بالا مفید بوده است.

 

پیشگیری از افسردگی در سالمندان

افسردگی یک بیماری است که می‌تواند در هر سنی رخ دهد و مختص سالمندان نیست. البته، برخی عوامل مانند تغییرات هورمونی، بیماری‌های مزمن، و از دست دادن عزیزان می‌توانند احتمال ابتلا به افسردگی را در سالمندان افزایش دهند. برای پیشگیری از افسردگی در سالمندان می‌توان راهکارهایی مانند ورزش منظم، تغذیه سالم، پرهیز از مواد مخدر و الکل، حفظ روابط اجتماعی قوی و داشتن یک محیط خانوادگی شاد را توصیه کرد. با این حال، تأثیر این راهکارها در هر فردی متفاوت است و به عوامل دیگری مانند سابقه خانوادگی افسردگی و شرایط روحی و جسمی فرد نیز بستگی دارد.

 

راهکارهای شاد کردن سالمندان

شادی و نشاط سالمندان به اندازه هر فرد دیگری اهمیت دارد. با توجه به تغییرات طبیعی بدن و رویدادهای زندگی در دوران سالمندی، حفظ روحیه مثبت و شادابی می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را به طور قابل توجهی بهبود بخشد. در ادامه به برخی از راهکارهای موثر برای شاد کردن سالمندان اشاره می‌کنیم:

ارتباط اجتماعی قوی:

حضور منظم خانواده و دوستان در زندگی سالمند باعث ایجاد احساس تعلق و کاهش احساس تنهایی می‌شود و تشویق سالمند برای شرکت در گروه‌های همسالان، باشگاه‌های ورزشی یا کلاس‌های آموزشی می‌تواند فرصت‌های اجتماعی جدیدی را برای او فراهم کند.

فعالیت‌های ذهنی:

شرکت در کلاس‌های هنری، زبان‌آموزی یا یادگیری یک مهارت جدید می‌تواند ذهن سالمند را فعال نگه دارد و باعث افزایش اعتماد به نفس او شود. حل جدول، شطرنج، سودوکو و سایر بازی‌های فکری به تقویت حافظه و تمرکز کمک می‌کند و نیز خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌تواند باعث افزایش دانش و لذت بردن از دنیای جدید شود.

 فعالیت‌های بدنی:

پیاده‌روی روزانه می‌تواند باعث افزایش ترشح اندورفین و بهبود خلق و خو شود. یوگا و مدیتیشن می تواند به کاهش استرس و افزایش آرامش کمک می‌کنند و نیز ورزش‌های مناسب سن مانند شنا، تای چی و پیلاتس می‌توانند به تقویت عضلات و بهبود تعادل کمک کنند.

توجه به تغذیه:

مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین کافی به بهبود سلامت جسمی و روانی کمک می‌کند و نیز نوشیدن آب کافی به حفظ انرژی و بهبود عملکرد مغز کمک می‌کند.

 

رابطه اضطراب با افسردگی در سالمندان

اضطراب و افسردگی دو اختلال روانی رایج در سالمندان هستند که اغلب با هم مرتبط هستند. این دو اختلال می‌توانند علائم مشترکی داشته باشند و تشخیص دقیق آن‌ها ممکن است چالش‌برانگیز باشد. تغییرات هورمونی، بیماری‌های مزمن و کاهش عملکرد برخی از قسمت‌های مغز در سالمندان می‌تواند باعث افزایش احتمال بروز اضطراب و افسردگی شود. از دست دادن عزیزان، مشکلات سلامتی، بازنشستگی و تغییرات در سبک زندگی می‌توانند باعث ایجاد استرس و اضطراب شوند که در نهایت منجر به افسردگی شود.

همچنین انزوای اجتماعی، احساس تنهایی و فقدان حمایت اجتماعی می‌تواند خطر ابتلا به اضطراب و افسردگی را افزایش دهد. در اضطراب، نگرانی‌های بیش از حد در مورد آینده وجود دارد، در حالی که در افسردگی، تمرکز بر گذشته و احساس پشیمانی است و بی‌خوابی، زود بیدار شدن یا خواب بیش از حد در هر دو اختلال افسردگی و اضطراب در سالمندان دیده می‌شود. تفاوت‌های اصلی اضطراب و افسردگی در ادامه بیان میشود:

• در اضطراب، نگرانی‌ها بیشتر در مورد آینده است، در حالی که در افسردگی، تمرکز بر گذشته و احساس گناه است.
• افراد مبتلا به اضطراب ممکن است سعی کنند از احساسات خود فرار کنند و فعالیت‌های زیادی انجام دهند، در حالی که افراد مبتلا به افسردگی ممکن است از انجام هرگونه فعالیتی اجتناب کنند.
• در اضطراب، علائم فیزیکی مانند تپش قلب، تنگی نفس و تعریق شایع‌تر است، در حالی که در افسردگی، علائم فیزیکی مانند خستگی، دردهای عضلانی و سردرد شایع‌تر است.

 

روش های درمان افسردگی سالمندان در خانه

روش‌های درمانی طبیعی مانند ماساژ درمانی، دوش آب گرم و مصرف گیاهان دارویی مانند زعفران به عنوان جایگزین‌های موثر برای درمان افسردگی سالمندان در خانه پیشنهاد می‌شوند. ماساژ درمانی با کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) و افزایش سروتونین و دوپامین (هورمون‌های شادی)، به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند. دوش آب گرم نیز با تنظیم دمای بدن و ساعت زیستی، به بهبود خواب و کاهش استرس کمک می‌کند.

 

 

زعفران نیز به عنوان یک داروی گیاهی با خواص ضدافسردگی شناخته شده است و مصرف روزانه آن می‌تواند به کاهش علائم افسردگی کمک کند. علاوه بر این، مصرف منظم میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی، نقش مهمی در بهبود سلامت روان و کاهش علائم افسردگی دارد.

 

درمان افسردگی در خانه بدون دارو

گیاهانی مانند زرشک، بهارنارنج، ریحان، اسطوخودوس، گل‌گاوزبان، گل سرخ، گل مغری و سنبل‌الطیب در طب سنتی برای درمان افسردگی شناخته شده‌اند. استفاده از عصاره این گیاهان به صورت چای، دم‌نوش یا مکمل، می‌تواند به کاهش علائم افسردگی، بهبود خلق‌وخو و افزایش آرامش در سالمندان کمک کند. علاوه بر مصرف گیاهان دارویی، تغییر سبک زندگی، ایجاد تفکر مثبت و تقویت روابط اجتماعی نیز نقش مهمی در درمان افسردگی ایفا می‌کنند.

 

درمان افسردگی بدون دارو

درمان افسردگی در سالمندان بدون دارو، روشی موثر برای بهبود کیفیت زندگی این عزیزان است، به ویژه زمانی که داروها عوارض جانبی داشته یا با سایر داروهای مصرفی تداخل ایجاد کنند. ورزش منظم با ترشح هورمون‌های شادی‌آور، به بهبود خلق‌وخو و کاهش استرس کمک می‌کند. شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و حفظ ارتباطات با دیگران نیز احساس تنهایی و انزوا را کاهش داده و اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد.

تغذیه سالم، مدیریت استرس و استفاده از روش‌های آرام‌بخش مانند ماساژ درمانی و آروماتراپی نیز می‌توانند به بهبود علائم افسردگی کمک کنند .برای مدیریت بهتر افسردگی بدون دارو موارد زیر می تواند صورت گیرد:

• به طور منظم ورزش کنید.
• خود را با افراد دلسوز و مثبت اندیش احاطه کنید و فعالیت‌های سرگرم‌کننده انجام دهید.
• خواب خوب داشته باشید
• علائم اولیه افسردگی را بدانید و در صورت بروز آن‌ها واکنش نشان دهید.
• الکل ننوشید و از مصرف مواد مخدر غیرقانونی خودداری کنید. مصرف بیش از حد الکل یا برخی داروها (مانند کمک‌های خواب) می‌تواند افسردگی را بدتر کند.
• احساسات خود را با کسی که به او اعتماد دارید در میان بگذارید.

 

 

درمان افسردگی با دارو

تشخیص افسردگی در پیری ممکن است دشوار باشد زیرا علائم آن ممکن است با علائم سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود. پزشک از طریق مصاحبه، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های خون می‌تواند به تشخیص افسردگی کمک کند. نوروفیدبک، روشی نوین و بدون دارو برای درمان افسردگی در سالمندان است که در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است. این روش با آموزش مستقیم مغز برای تنظیم خودکار فعالیت‌هایش، به درمان طیف وسیعی از اختلالات از جمله افسردگی کمک می‌کند.

 

 

در نوروفیدبک، حسگرهایی بر روی سر فرد قرار می‌گیرند تا فعالیت‌های مغزی را ثبت کنند و سپس با استفاده از بازخوردهای صوتی یا بصری، مغز به سمت الگوهای فعالیت سالم‌تر هدایت می‌شود. درمان دارویی افسردگی در سالمندان می تواند شامل موارد زیر باشد:

• دارودرمانی: داروهای ضد افسردگی می‌توانند به بهبود علائم افسردگی کمک کنند. بهترین داروی ضد افسردگی در سالمندان

• روان درمانی: روان درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا افکار و احساسات منفی خود را مدیریت کنند و مهارت‌های مقابله‌ای سالم را بیاموزند.
• تحریک تحریک مغناطیسی مغز (RTMS): این روش درمانی غیرتهاجمی برای افسردگی مقاوم به درمان استفاده می‌شود.
• الکتروشوک درمانی (ECT): این روش درمانی برای افسردگی شدید استفاده می‌شود.

 

 

نتیجه گیری:

افسردگی در سالمندان می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی مانند سطح انرژی، اشتها، خواب و روابط اجتماعی تاثیر بگذارد. این بیماری اغلب در افرادی که با مشکلات جسمی دست و پنجه نرم می‌کنند، دیده می‌شود. عوامل مختلفی مانند تغییرات زندگی، بیماری‌ها و کاهش تحرک می‌توانند به بروز افسردگی در سالمندان کمک کنند. به همین دلیل، پیشگیری و مراقبت صحیح از سالمندان بسیار مهم است.