بیماری آلزایمر (AD) شایع‌ترین نوع زوال عقل و یک اختلال نورودژنراتیو پیشرونده است. اگرچه حدود ۱۰-۱۵٪ از موارد ژنتیکی هستند، اما مواردی متعددی می توان موجب تشدید بیماری آلزایمر شود. آلزایمر در سالمندان همچنین تغییراتی در رفتار و شخصیت نیز ایجاد می نماید. بیماری آلزایمر بخشی طبیعی از روند پیری نیست و نتیجه تغییرات پیچیده‌ای در مغز است که سال‌ها قبل از ظهور علائم آغاز می‌شود و منجر به از دست دادن سلول‌های مغزی و اتصالات آن‌ها می‌شود.

آلزایمر معمولاً به‌عنوان بیماری سالمندی شناخته می‌شود و علائم آن اغلب در سنین بالاتر از ۶۰ سال بروز می‌کند. با این حال، این بیماری می‌تواند در سنین پایین‌تر نیز ظاهر شود و به آن آلزایمر زودرس گفته می‌شود. در برخی موارد نادر، افراد در دهه سوم یا چهارم زندگی خود علائم اولیه آلزایمر را تجربه می‌کنند. البته، شروع و پیشرفت علائم آلزایمر در هر فرد متفاوت است و می‌تواند بسیار متنوع باشد.

به طور کلی، هرگونه تغییر قابل توجه در حافظه، تفکر یا رفتار، به ویژه در سنین پایین‌تر، نیازمند ارزیابی پزشکی دقیق است.

 

آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است. زوال عقل پیشرونده است و بسیاری از عملکردهای مغز از جمله حافظه را تحت تاثیر قرار می دهد. سه ژن تعیین کننده اصلی (مستقیماً علت بیماری) با اشکال ژنتیکی آلزایمر مرتبط هستند: APP، PSEN1 و PSEN2. این ژن ها همگی در پردازش آمیلوئید و تولید پلاک های بتا-آمیلوئید، نشانگر اصلی پاتولوژیک بیماری آلزایمر، نقش دارند.

چندین ژن فاکتور خطر وجود دارد که با آلزایمر مرتبط بوده اند اما دلایل آلزایمر در سالمندان هنوز ثابت نشده است. شایع ترین این ژن ها آلل APOE4 (فرم ژن APOE) است که خطر ابتلا به آلزایمر را بسته به وراثت آلل های APOE4 بین ۳ تا ۱۵ برابر افزایش می دهد.

تخمین زده می شود که حدود ۶۰ درصد از همه افراد مبتلا به آلزایمر حداقل یک آلل APOE4 دارند. داشتن آلل های APOE4 در ترکیب با سایر ژن های تعیین کننده یا سایر عوامل خطر (که در زیر توضیح داده شده است) ممکن است شدت و پیشرفت بیماری را تشدید کند. ژن های دخیل دیگر شامل جهش های اتوزومال غالب در ABCA7 و SORL1 می شوند. همچنین تصور می شود که تغییرات آللی TREM2 (درگیر میکروگلیا) خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را تا ۳ برابر افزایش می دهد.

بسیاری از چندشکلی ها (تغییرات ژنتیکی ظریف؛ SNP) در حدود ۲۰ ژن دیگر با افزایش خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط هستند.

 

علت آلزایمر در سالمندان

علت دقیق اکثر موارد آلزایمر (پراکنده) هنوز به طور کامل شناخته نشده است، با این حال، حدود ۵ تا ۱۰ درصد از کل موارد به دلیل تفاوت های ژنتیکی است که اکنون به خوبی مشخص شده است. ۵ تا ۱۰ درصد از کل موارد، بیماری آلزایمر ژنتیکی نامیده می شود و به دلیل جهش های ژنتیکی ارثی در ژن های کلیدی است. کمتر از ۱ درصد از کل موارد آلزایمر به دلیل وراثت اتوزومال غالب و آلزایمر زودرس مرتبط با آن قبل از سن ۶۵ سالگی (نادر) است. علت بیماری آلزایمر می تواند موارد زیر باشد:

تغییرات در مغز: تشکیل پلاک‌های آمیلوئید و گره‌های نوروفیبریلاری در مغز از ویژگی‌های بارز آلزایمر است.

عوامل ژنتیکی: برخی ژن‌ها با افزایش خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط هستند.

عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند آسیب‌های مغزی، سبک زندگی ناسالم و برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.

 

آشنایی با علائم و نشانه های شروع آلزایمر

 

 

بیماری‌ها و شرایط دیگر نیز می‌توانند باعث زوال عقل شوند، اما آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل در افراد مسن است. بیماری آلزایمر یک بیماری پیشرونده است، به این معنی که علائم آلزایمر سالمندان در طول چند سال شدیدتر می‌شوند. این بیماری بر عملکردهای مختلف مغز تأثیر می‌گذارد و افراد مبتلا به بیماری آلزایمر سالمندان ممکن است از موارد زیر رنج ببرند:

• مشکلات حافظه. معمولاً ابتدا رویدادهای اخیر فراموش می‌شوند. رویدادهای گذشته معمولاً تا زمانی که زوال عقل شدید نشود، به خوبی به یاد می‌آیند.
• مشکلات زبانی، مانند مشکل در درک آنچه گفته می‌شود یا آنچه نوشته شده است.
• مشکلات توجه و تمرکز.
• گیج‌شدگی، به ویژه در محیط‌های ناآشنا. از دست دادن زمان.
• مشکل در یادگیری مهارت‌های جدید.
• مشکلات روانشناختی مانند اضطراب و افسردگی.
• تغییرات در خلق و خو، رفتار و شخصیت.
• تحریک‌پذیری و رفتارهای دشوار و چالش‌برانگیز، باعث مشکلات خواب، بی‌قراری و پرخاشگری می‌شود.
• مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره معمول و حل مسئله.

 

انواع آلزایمر در سالمندان

بیماری آلزایمر یک بیماری نورودژنراتیو پیشرونده است، بنابراین علائم در ابتدا خفیف هستند و سپس به تدریج در طول چند سال بدتر می شوند. علائم شروع آلزایمر، شدت پیشرفت و سرعت، و همچنین طول عمر بیماران آلزایمری در افراد مبتلا متفاوت است و به علت و مکانیسم دقیق بیماری بستگی دارد. علائم آلزایمر در سالمندان را می توان به سه مرحله تقسیم کرد:

1. علائم آلزایمر خفیف:

1. • از دست دادن حافظه از جدیدترین رویدادها، مانند فراموش کردن یک مکالمه یا رویداد اخیر، و همچنین پرسیدن مکرر سوالات و ناتوانی در انتخاب برخی کلمات در مکالمات
   • تغییرات خلقی یا رفتاری جزئی که برای فرد طبیعی نیست – این تغییرات می تواند به صورت افزایش اضطراب و سردرگمی بروز کند
   • سایر علائم شناختی ممکن است شامل افزایش مشکل در تصمیم گیری و محتاط تر شدن در برخی کارها باشد

مهم است بدانید که گم کردن وسایل یا گاهی فراموش کردن چیزها بخشی طبیعی از روند پیری است – با این حال، زمانی که این امر به روال تبدیل شود، اغلب نشانه ای از زوال عقل است.

1. علائم مرحله میانی:
   • فراموش کردن نام افراد نزدیک به آنها و همچنین فراموش کردن چهره عزیزان پیشرفت می کند
   • تغییرات خلقی با افزایش اضطراب، ناامیدی و نشانه های رفتارهای تکراری یا تکانشی شدیدتر می شود
   • علائم افسردگی در کنار اضطراب – از جمله از دست دادن انگیزه
   • در برخی موارد، ممکن است نشانه هایی از توهم و هذیان وجود داشته باشد
   • بی خوابی و اختلالات الگوی خواب شایع است
   • ظهور مشکلات حرکتی و گفتاری
   • در این مرحله، فعالیت های روزمره مختل می شود و بیماران معمولاً به برخی از مراقبت ها و کمک ها نیاز دارند، به ویژه با پیشرفت بیماری.

 

 

3. علائم آلزایمر شدید:

همه علائم فوق تشدید می شوند. بیماران ممکن است به اطرافیان خود، از جمله عزیزانشان، شک کنند. به دلیل مشکلات تغذیه، برخی بیماران ممکن است دچار کاهش وزن شدید شوند و نیز مشکل در موقعیت یابی خود، بی اختیاری ادراری و مدفوع وجود داشته باشد

 

نحوه رفتار با سالمند آلزایمری

مراقبت از یک فرد مبتلا به آلزایمر نیازمند صبر، همدلی و دانش کافی است. در این بخش، به برخی از نکات مهم در مورد نحوه رفتار با سالمند آلزایمری می‌پردازیم:

• آرامش خود را حفظ کنید: واکنش‌های هیجانی شما می‌تواند بر روی بیمار تأثیر بگذارد. سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و با صبر و حوصله با او برخورد کنید.
• از تن صدای آرام استفاده کنید: صدای بلند و تُند می‌تواند باعث اضطراب و سردرگمی بیمار شود.
• صبر داشته باشید: ممکن است بیمار سوالات را تکرار کند یا کارها را به کندی انجام دهد. صبور باشید و به او زمان کافی بدهید.
• جملات کوتاه و ساده استفاده کنید: جملات پیچیده و طولانی می‌تواند برای بیمار گیج‌کننده باشد.
• از کلمات مثبت استفاده کنید: کلمات مثبت و تشویقی به تقویت روحیه بیمار کمک می‌کند.
• تماس چشمی برقرار کنید: تماس چشمی به برقراری ارتباط بهتر کمک می‌کند.
• به احساسات بیمار توجه کنید: سعی کنید احساسات بیمار را درک کنید و به آن‌ها احترام بگذارید.
• محیط را ساده نگه دارید: محیط اطراف بیمار باید ساده و بدون شلوغی باشد تا از سردرگمی او جلوگیری شود.
• برنامه روزانه منظمی داشته باشید: داشتن یک برنامه روزانه منظم به بیمار احساس امنیت و اطمینان می‌دهد.

 

 

راه های پیشگیری وکنترل آلزایمر در سالمندان

 

 

جلوگیری از آلزایمر سالمندان و پیشگیری بیماری آلزایمر می تواند دغدغه مهمی برای اطرافیان و یا خود فرد مبتلا به بیماری آلزایمر تلقی شود. درمان آلزایمر در سالمندان با هدف بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به این بیماری مزمن و پیشرونده، بر روی کنترل و کاهش علائم بیماری متمرکز است. مجموعه ای از روش‌های درمانی از جمله تمرینات شناختی برای تحریک مغز، مداخلات روان‌شناختی برای مدیریت مشکلات رفتاری، دارو درمانی و حمایت اجتماعی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران، در درمان آلزایمر مورد استفاده قرار می‌گیرد. موارد زیر می تواند خطر ابتلا به آلزایمر و یا شروع آن را به تأخیر بیندازد:

• ترک سیگار.
• مصرف متعادل الکل
• داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و حفظ وزن سالم
• فعال ماندن جسمی و ذهنی
• رژیم غذایی سالم
• فعالیت بدنی منظم
• تحریک ذهنی: یادگیری مهارت‌های جدید، حل پازل و خواندن کتاب.
• کنترل فشار خون، قند خون و کلسترول
• خواب کافی

 

این مطلب را نیز بخوانید: همه چیز در مورد فراموشی در سالمندان+ روش های درمان

مواردی که باعث کاهش خطر ابتلا به آلزایمر می شود

برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره می‌کنیم:

• رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، مانند میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و دانه‌ها، می‌تواند به محافظت از سلول‌های مغز کمک کند. رژیم غذایی مدیترانه‌ای که بر اساس مصرف روغن زیتون، ماهی، غلات کامل و سبزیجات برگ سبز است، به عنوان یک رژیم غذایی محافظتی در برابر بیماری آلزایمر شناخته شده است.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم به بهبود گردش خون در مغز و افزایش تولید مواد شیمیایی که برای رشد سلول‌های مغزی ضروری هستند، کمک می‌کند. پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و یوگا از جمله فعالیت‌های مناسب برای سلامت مغز هستند.
• کنترل وزن: چاقی با افزایش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها، از جمله آلزایمر، مرتبط است. حفظ وزن سالم می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند.
• یادگیری مداوم: یادگیری مهارت‌های جدید، حل پازل، خواندن، نوشتن و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی به تحریک مغز و حفظ عملکرد شناختی کمک می‌کند.
• تعاملات اجتماعی: ارتباط با دوستان و خانواده، شرکت در فعالیت‌های گروهی و حفظ شبکه اجتماعی قوی می‌تواند به سلامت روان و مغز کمک کند.
• کاهش استرس

 

مواد غذایی مفید برای جلوگیری از ابتلا به آلزایمر(تقویت حافظه سالمند)

داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، یکی از مهم‌ترین عوامل در حفظ سلامت مغز و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر است. مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی خاص، می‌توانند به تقویت حافظه و کند کردن روند پیری مغز کمک کنند.

• ماهی‌های چرب: ماهی‌هایی مانند سالمون، قزل‌آلا و ساردین سرشار از اسیدهای چرب امگا-3 هستند که برای سلامت مغز بسیار مفید هستند. این اسیدهای چرب به بهبود حافظه، تمرکز و یادگیری کمک می‌کنند.
• میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجاتی مانند توت‌ها (بلوبری، توت فرنگی)، اسفناج، کلم پیچ، هویج و فلفل رنگی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به محافظت از سلول‌های مغز در برابر آسیب کمک می‌کنند.
• آجیل و دانه‌ها: آجیل و دانه‌هایی مانند بادام، گردو، تخمه آفتابگردان و کدو تنبلی سرشار از ویتامین E، منیزیم و روی هستند که برای سلامت مغز مفید هستند.
• زردچوبه: زردچوبه حاوی کورکومین است که یک ماده ضد التهاب قوی است و به محافظت از سلول‌های مغز کمک می‌کند.
• روغن زیتون: روغن زیتون حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و چربی‌های سالم است که به بهبود عملکرد مغز کمک می‌کند.
• غلات کامل: غلات کامل مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و جو دوسر سرشار از فیبر هستند که به کنترل قند خون و کاهش التهاب کمک می‌کنند.

 

برخی دمنوش‌ها می‌توانند به سلامت مغز کمک کنند و خطر بیماری‌هایی مثل آلزایمر را کاهش دهند.

• چای سبز
• دمنوش دارچین و عسل
• دنوش نعناع

 

نحوه مراقبت و پرستاری از سالمندان مبتلا به آلزایمر

 

 

مراقبت از سالمند آلزایمری به دلیل پیچیدگی‌های این بیماری، نیازمند دانش و مهارت‌های تخصصی است. سهل‌انگاری در این زمینه می‌تواند عواقب جدی برای بیمار به همراه داشته باشد. خوشبختانه، با پیشرفت علم و افزایش آگاهی عمومی، موسساتی مانند سپیدگستر با ارائه خدمات پرستاری تخصصی، این امکان را فراهم کرده‌اند تا سالمندان مبتلا به آلزایمر تحت مراقبت‌های حرفه‌ای و شبانه‌روزی قرار گیرند.

با انتخاب پرستار سالمند متخصص از این موسسه، خانواده‌ها می‌توانند با خیالی آسوده به سایر امور خود رسیدگی کنند. دریافت تشخیص بیماری آلزایمر می تواند برای فرد و خانواده و دوستان نزدیک دشوار و ناراحت کننده باشد. با این حال، سازمان های متعدد بسیاری وجود دارند که از به بیماران مراقبت هایی را ارائه می دهند. با این حال، مهم است بدانیم که پیشرفت بیماری آلزایمر از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و تجربه هر فرد از بیماری آلزایمر برای او منحصر به فرد خواهد بود.

مراقبت از فرد مبتلا به آلزایمر نیازمند صبر، همدلی و دانش کافی است. این بیماری به تدریج توانایی‌های شناختی فرد را کاهش می‌دهد و بر زندگی روزمره او تأثیر می‌گذارد. در زیر به برخی از مهم‌ترین نکات در مورد مراقبت از سالمندان مبتلا به آلزایمر اشاره می‌کنیم:

• محیط اطراف بیمار را ساده و بدون شلوغی نگه دارید تا از سردرگمی او جلوگیری شود.
• خانه را برای جلوگیری از افتادن و آسیب‌های احتمالی ایمن کنید. قفل‌های ساده، نرده‌های مناسب و کف‌های غیر لغزنده می‌تواند مفید باشد.
• به بیمار زمان بدهید تا صحبت کند و به سوالاتش پاسخ دهید.
• پیچیده را به مراحل کوچک‌تر تقسیم کنید تا برای بیمار قابل فهم‌تر باشد.
• با انجام دادن کارها به طور مشترک به بیمار کمک کنید تا مراحل را یاد بگیرد.
• یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای حفظ سلامت بیمار ضروری است.
• اطمینان حاصل کنید که بیمار خواب کافی داشته باشد.

 

روش های درمان آلزایمر در سالمندان

درمان قطعی برای آلزایمر هنوز یافت نشده است، اما روش‌های درمانی مختلفی برای کنترل علائم و کند کردن پیشرفت بیماری وجود دارد. پس از انجام آزمایشاتی مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی و بررسی مایع مغزی نخاعی، پزشک نوع آلزایمر را تشخیص می‌دهد و سپس داروهای مناسب را تجویز می‌کند. داروهای مهارکننده کولین استراز یکی از رایج‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان آلزایمر هستند و می‌توانند به بهبود حافظه و سایر عملکردهای شناختی کمک کنند.

علاوه بر داروهای شیمیایی، مکمل‌های غذایی و داروهای گیاهی نیز ممکن است در کنار درمان اصلی به بهبود وضعیت بیماران کمک کنند، اما باید تحت نظر پزشک مصرف شوند. در کنار یک درمانگر، اهداف شخصی مانند انجام کارهای روزمره را به آرامی برای بیمار قرار دهید. شرکت در فعالیت های اجتماعی/گروهی که می تواند به بهبود حافظه و مهارت های حل مسئله در آلزایمر در دوران سالمندی کمک کند.

به طور فعال با استفاده از وسایل بصری (مانند عکس) و موسیقی در مورد رویدادهای گذشته صحبت کنید. این می تواند خلق و خو و رفاه را بهبود بخشد. در ادامه روش های درمان آلزایمر در سالمندان را بیان می کنیم:

• داروهای کولینستراز: این داروها با افزایش سطح استیل کولین در مغز، یک انتقال‌دهنده عصبی مهم، به بهبود حافظه و عملکرد شناختی کمک می‌کنند. داروهای رایج این گروه عبارتند از:
  • دونپزیل (Aricept)
  • ریواستیگمین (Exelon)
  • گالانتامین (Razadyne)
• مهارکننده های استیل کولین استراز (AChE): تصور می شود سطح استیل کولین، انتقال دهنده عصبی را در بیماری آلزایمر کاهش می یابد.
• مهارکننده های AChE از تجزیه استیل کولین جلوگیری می کنند، در نتیجه سطح آن را در مغز افزایش می دهند.

مهارکننده های گلوتامات: مانند ممانتین

ضد افسردگی ها: مانند SSRI ها و ضد روان پریشی ها مانند ریسپریدون

 

 

نتیجه گیری:

آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده‌ی مغزی است که در آن اتصالات بین سلول‌های عصبی به تدریج از بین می‌رود. این بیماری که اغلب در سالمندان مشاهده می‌شود، با اختلال در حافظه، تفکر و توانایی انجام کارهای روزمره همراه است. علیرغم شایع بودن آن در سنین بالا، آلزایمر بخشی طبیعی از پیری نیست و دلایل مختلفی در بروز آن نقش دارند. این بیماری با پیشرفت خود، توانایی‌های شناختی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار داده و منجر به تغییرات رفتاری و شخصیتی می‌شود.

برای درمان آلزایمر بوسیله متد rtms, tdcs و نوروفیدبک با ما در مطب دکتر ذاکری ارتباط برقرار نمایید.